Getty ImagesNaci Ağbal, TCMB Başkanlığı’ndan evvel Maliye Bakanlığı dahil birçok misyonda bulundu.
Reuters haber ajansı, 6 Kasım 2020’de Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Lideri olan Naci Ağbal’ın benimseyeceği yaklaşıma ait bir tahlil yayımladı. Ajansa nazaran Naci Ağbal’ın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la bağları Merkez Bankası’na, faizi siyasi müdahale olmadan gereğince yüksek tutma imkanı veriyor.
Türkiye’de Merkez Bankası’nın bağımsız karar almasıyla ilgili son yıllarda artan tartışmaların hatırlatıldığı tahlilde, Ağbal periyodunun “önceki devirlerden farklı olmasının umulduğu” ve TCMB’nin temel prensiplerine dönülmesinin savunulduğu belirtildi.
Ağbal’ın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a yakınlığının, Merkez Bankası’na siyaset karşısında izafî olarak bağımsızlık alanı sağlayabileceği söz edilen yazıda, Ağbal’a yakın isimlerin de bu istikamette açıklamalarına yer verildi.
Maliye Bakanlığı görevindeyken Ağbal ile çalışan bir üst seviye yetkili, Reuters’a yaptığı açıklamada, “Ağbal neyin yanlışsız olduğunu düşünüyorsa onu yapar. Erdoğan’ın güzeline gitmeyecek bir adım atılması gerekiyorsa, Saray’a gidip bunu söyleyecek ve münasebetlerini anlatacaktır” dedi.
53 yaşındaki Ağbal, Ahmet Davutoğlu’nun kurduğu 64. ve Binali Yıldırım’ın oluşturduğu 65. hükümetler devrinde, yani Kasım 2015 ile Temmuz 2018 tarihleri ortasında Maliye Bakanı olarak misyon yaptı.
‘MEVZUATA BAĞLI KALIR’
AKP devrinde Maliye Bakanlığı’ndan evvel bakan danışmanlığı, Bütçe ve Mali Denetim Genel Müdürlüğü ve son olarak da müsteşarlık misyonunu yürüten Ağbal, AKP’nin iktisat idaresinde çeşitli misyonlar aldı.
Ağbal’ın yaklaşık 30 yıl evvel mesleğine müfettişlik alanında başlamış olmasına dikkat çekilen tahlilde, mevzuata bağlı kalma tarafındaki yaklaşımının bu güçlü misyonda avantaj olabileceği kaydedildi.
Tahlilde Ağbal’ın enflasyon gayesine ulaşmakta kararlı olduğu vurgulanırken, Merkez Bankası’nın maddelerle belirlenmiş temel emeli olan “fiyat istikrarını sağlamak” konusuna odaklanacağı tabir edildi.
Getty ImagesNaci Ağbal, Merkez Bankası Başkanlığı vazifesini Murat Uysal’dan devraldı.Ağbal misyona geldikten çabucak sonraki açıklamalarında da fiyat istikrarı gayesi için bütün araçları kullanmaya kararlı olduklarını söylemişti.
Eldeki erken dataların, fiyat istikrarına odaklı temel para siyaseti yaklaşımının işe yaradığına dair sonuçlar sunduğu da kaydedildi.
AĞBAL ÖNCESİ VE SONRASI
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, uzun vakittir yüksek faizin enflasyonun yükselmesine neden olduğunu ve büyümeyi olumsuz etkileyeceğini düşünüyor. Erdoğan mevzuyla ilgili yaptığı konuşmalarda, “Yüksek faize yatırımcımızı ezdirmememiz lazım” tabirlerini kullanıyor.
Birçok ekonomiste nazaran ise yapılması gereken “Günü kurtaracak kısa vadeli çözümler” yerine fiyat istikrarı üzere uzun vadeli tahlillere odaklanmak ve enflasyon beklentilerini kalıcı olarak düşürmek. Bunun için de faiz artışlarının enflasyonu düşürmek için kullanılan bir siyaset atılımı olduğuna hükümetin ikna olması gerekiyor.
Erdoğan’ın “düşük faizi” kırmızı çizgi haline getirmesi nedeniyle, Ağbal’dan evvel Merkez Bankası’nın aldığı faiz kararları 18 aylık Murat Uysal idaresinde de yakından takip edildi.
Uysal’dan evvelki lider Murat Çetinkaya da, Erdoğan tarafından “faizleri yüksek tuttuğu” gerekçesiyle birçok defa eleştirilmişti ve mühleti dolmadan misyondan alınmıştı.
Bu yaklaşımın akabinde TL süratle bedel kaybetti ve enflasyon çift hanelere yükseldi. TCMB rezervlerinin de erimesiyle Erdoğan, gerektiğinde faiz artırımı yapacağı öngörülmesine karşın Ağbal’ı atamaktan geri durmadı.
Getty ImagesErdoğan, yüksek faizin enflasyonun yükselmesine neden olduğu görüşünü savunuyor.Naci Ağbal vazifeye gelmeden evvel dolar/TL kuru 8,5’i aşmış, son 4 senede TL dolar karşısında yüzde 60 kıymet kaybederek açık orta en makus performans gösteren gelişmekte olan para ünitesi olmuştu.
Ağbal siyaset faizini yüzde 10.25’ten yüzde 17’ye yükseltirken, TL’nin de benzeri para ünitelerinden müspet istikamette ayrışmasını sağladı. Bu devirde TL dolar karşısında yüzde 21 paha kazandı. Ek olarak TL yılbaşından beri yüzde 7 bedel çıkarı ile benzeri para ünitelerinden ayrıştı.
Ağbal ile geçmişte çalışan bir öbür yetkili de Reuters’a yaptığı açıklamada, “Atılması gereken ve siyasetçilerin güzeline gitmeyecek adımlar olabilir. Bu yetkiyi aldığını düşünüyorum” dedi.
Commerzbank analisti Tatha Ghose ise, “Önemli olan tek şey, Erdoğan’ın para siyaseti uzmanlarının işlerini yapmalarına ne kadar müsaade vereceği ve yüksek faizler konusunda sabrını ne kadar koruyacağı” yorumunu yaptı.
- Cumhurbaşkanı Erdoğan Merkez Bankası Lideri Murat Uysal’ı misyondan aldı, yerine Naci Ağbal’ı atadı
- Ekonomistler TCMB faiz kararını kıymetlendirdi: ‘Olumlu bir adım, fakat enflasyonla gayrette kâfi değil’
- Reuters: Erdoğan, iktisatla ilgili sunumların akabinde Merkez Bankası Lideri Uysal’ı misyondan almaya karar verdi
ENFLASYON GAYELERİ
TCMB, uzun vakittir enflasyon gayelerini tutturamaması yüzünden eleştiriliyordu.
Merkez Bankası’nın 2019 yılı için enflasyon amacı yüzde 5’ti; lakin yıl sonu enflasyonu yüzde 11,84 olarak gerçekleşti. TÜİK’e nazaran Ekim ayında enflasyon yüzde 11,89 oldu.
TCMB’nin eski lideri Murat Uysal, Ekim ayında düzenlenen yılın son enflasyon raporu sunumunda daha evvel yüzde 8,9 olarak açıklanan 2020 yıl sonu enflasyon beklentisini yüzde 12,1’e çektiklerini belirtmişti.
Naci Ağbal ise misyona geldikten sonraki birinci söyleşisinde Reuters’a, “Enflasyon görünümüne dair risklerin bertaraf edilmesi ve enflasyon beklentilerinin denetim altına alınması için güçlü bir nakdî sıkılaştırmaya gidilmesi ve bunun kalıcı fiyat istikrarı amacı sağlanana kadar uzun erimli devam etmesinin mecburî olduğu açıktır” demişti.
Cumhuriyet
