Mert, Ermenistan-Azerbaycan ortasındaki tansiyonun, Gürcistan’ın Ahılkelek bölgesine de taşınmasına ve Türkiye’nin takviyesinin bölgedeki yansımalarına ait Cumhuriyet’in sorularını yanıtladı.
Azerbaycan-Ermenistan gerginliğinde Türkiye’nin Azerbaycan’a dayanağının yansımaları neler oldu?
– 12 ve 14 Temmuz tarihlerinde kabaca üç gün süren çatışmaların akabinde vakalar yatışmış görünmekle birlikte, ateşkes ihlalleri ve gerginlik devam ediyor. Çatışmaların çabucak akabinde Türkiye, Azerbaycan’a yönelik dayanağını çok net bir formda ortaya koydu. Hatta bu dayanağı yalnızca en üst düzeyde lisana getirmekle yetinmedi, Türkiye ve Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri tarafından icra edilen çok kapsamlı bir harbe hazırlık (TurAz Kartalı 2020) tatbikatıyla fiili düzeye de taşıdı. Bu gelişme hem Türkiye hem Azerbaycan tarafında önemli yankı buldu. O denli ki “Azerbaycan motamot Suriye’nin Rusya’yı davet ettiği üzere Türkiye’yi davet etmelidir” diyen yahut “Bu işbirliği ileride iki ordunun ortak bir doktrin çerçevesinde birleşik bir komuta yapısında yer almasına evrilebilir” diyen açıklamalara şahit olduk. Hatta Türk Dışişleri Bakanı “Azerbaycan hangi tahlili tercih ederse, onların yanındayız” dedi. Tüm bunların ışığında Türkiye ve Azerbaycan bağlantılarının çok daha sıkı bir işbirliğine evrileceği aşikâr görünüyor. Ermenistan tarafı ise Türkiye’nin Azerbaycan’a olan dayanağına, Doğu Akdeniz’de Türkiye ve Yunanistan ortasında yaşanan gerginlikte Yunanistan’ın yanında açıklamalar yaparak karşılık vermeye calışmaktadır.
Rusya, Ermenistan’a hangi seviyede takviye sağlıyor, Ermenistan-Türkiye sonunun Rus birlikler tarafından korunması Erivan idaresine nasıl bir avantaj getiriyor?
– Rusya, en son yaşanan süreçte görece sessiz kalmış üzere görünüyor. Lakin Azerbaycan Devlet Lideri İlham Aliyev yaptığı açıklamada, Rusya’nın bu süreçte Ermenistan’a 400 ton silah sevkiyatı yaptığını söz etti. Rusya tarafı, yapılan bu açıklamayı yalanlamadı. Asıl farklı olan ise havayoluyla yapılan bu sevkiyatın en kısa yol olan Gürcistan üzerinden değil, Kazakistan, Türkmenistan ve İran üzerinden yapılmış olması. Alışılmış, Rusya yapılan silah satışlarının münasebeti olarak Ermenistan ve Rusya’nın birebir güvenlik paktına (Kolektif Güvenlik Mutabakatı Örgütü (KGAO) yahut (CSTO)) üye olmasını gösteriyor. Lakin Ermenistan üzere küçük bir ülkenin Sukhoi Su-30 SM savaş uçaklarıyla donatılmasının yalnızca ülke güvenliğinin sağlanmasıyla açıklanması sıkıntı görünüyor. Azerbaycan ve Ermenistan ortasında 2016’da yaşanan çatışmaların akabinde, Ermenistan’ın Rusya’dan aldığı gelişmiş hava savunma ve elektronik harp sistemlerini de bu çerçevede görmek gerekli. Rusya’nın Ermenistan’a hem dayanak sağladığı hem de onu denetim etmek için kullandığı öbür bir araç da Gümrü’de konuşlu bulunan 102. Motorize Piyade Tümeni’dir. Ermenistan-Türkiye sonunun güvenliğini de sağlayan bu tümen, Ermenistan’a kuvvet tasarrufu yapma ve elindeki tüm muharip ögeleri Azerbaycan’a karşı kullanabilme imkânı tanıyor.
‘BÖLGEYİ DENETIM ETMEK İSTİYOR’
Çatışmaların olduğu Tovuz ve Gürcistan’ın Ahılkelek bölgesinin, Kafkasya güç çizgileri açısından ehemmiyeti nedir?
– Ermenistan ve Azerbaycan ortasında en son çatışmaların yaşandığı bölge, yani Tovuz bölgesi, Azerbaycan petrolünü ve doğalgazını taşıyan boru çizgilerinin Azerbaycan’dan çıkıp Gürcistan’a girdiği bölgeydi. Ahılkelek bölgesi de birebir boru çizgilerinin Gürcistan topraklarından çıkıp Türkiye topraklarına girdiği bölgedir. Ermenistan açısından bakıldığında, bu iki bölgeyi denetim etmek yahut en azından bu bölgelerde güvensizlik ortamı yaratmak, Azerbaycan’ın en değerli gelir kalemi olan petrol ve doğalgazın dünyaya arzını da tehlikeye sokacaktır. Bu türlü bir durumun gerçekleşmesi halinde, bu durumdan Ermenistan’dan daha fazla Avrupa’nın tek doğalgaz sağlayıcısı olmak isteyen Rusya’nın yarar sağlayacağı açıktır.
Cumhuriyet
