Özcan’ın aktardıklarına nazaran, 1913’te İstanbul’da Harp Okulu’nu bitirdikten sonra Kafkas Cephesi’ndeki Köprüköy Savaşı’na katılan Teğmen Mehmet Arif Ölçen, daha sonra Azap ve Sarıkamış savaşlarına katıldi. 1915 yılının sonlarında Erzurum’u savunmakla görevlendirilen birliklerde yer alan Ölçen, komuta ettiği bölüğü ile Üçkilise köyünden geçeceği sıralarda başlayan Rus taarruzunda, birtakım subaylarıyla esir düştü. Ölçen’in üç yıl süren esir ömrü da başladı.
RUS SUBAYLARIN GÖZÜNDEN ÇARLIK
Esir düştüğünde şimdi 23 yaşında olan Ölçen, hem günlüğünde hem de 1950 yılında kaleme aldığı anılarında, Türk ordusunun Kafkas Cephesi’nde hangi yokluklar içinde savaştığını da anlattı. Ölçen, bu sırada etrafındaki Rusların his ve fikirlerini de gözleme fırsatı buldu. Genç Rus subayları gözlemleyen Ölçen, onların savaşa karşı olduklarını, kazanılacak toprakların Rus halkına değil, Çar’ın etrafındaki yakınlarına dağıtılacağını bildiğini anlattı. Ölçen’in günlüğünde, subaylar, Çarlık nizamının halka yararı olmadığının ve savaşın yalnızca Çar’a yarayacağını savunuyor.
YUSUF AKÇURA İLE GÖRÜŞTÜ
Ölçen, hem Çarlık Rusyası’nın son günlerini hem de 1917 Rus Devrimi’nin sıcak günlerini günlüğüne aktardı. Ölçen, Rusya’da geçirdiği günlerde ayrıyeten muharrir Yusuf Akçura ile de görüşme fırsatı yakaladı.
ÖLÇEN AFYON CEPHESİNDE
NECATİ’NİN DEFTERİ
Ölçen’den kalan kıymetli dokümanlardan biri de cumhuriyetin birinci Ulusal Eğitim bakanlarından Mustafa Necati’nin el yazısıyla yazılmış defteri. Kapağında el yazısıyla “131 Alay 8. Bölük K., Mustafa Necati” ibaresi bulunan defterin tamamı eski Türkçe’yle yazılmış. Özcan’ın kütüphanesinde bu dokümanların yanı sıra, ortalarında Cemal Süreya, Edip Cansever, Asım Bezirci, Ceyhun Atuf Kansu, Ümit Kaftancıoğlu, İlhan Berk, Fazıl Hüsnü Dağlarca üzere birçok şair ve müellifin yazdığı binlerce mektup, not, fotoğraf ve mimar Hasan Sökmen’in bağışladığı eserler de bulunuyor.
Cumhuriyet
