BBCRusya’nın arabuluculuğunu üstlendiği barış muahedesi Dağlık Karabağ savaşına son verdi fakat bölgedeki Rusya tesirinin azaldığına dair de görüşler var.
Ermenistan ve Azerbaycan ortasındaki Dağlık Karabağ çatışmalarının akabinde 800 yıllık Dadivank Manastırı’nın etrafında Rus ordusuna bağlı güçler var.
Askerleri selamlayan Ermeni rahip Hovhannes, “Burada olduğunuz için teşekkür ederim” diyerek gülümsüyor.
2 bin kişilik Rus askerlerden birisi de “Bu tarihi yerin yok edilmesini önlemek için buyruk aldık” cümlelerini kuruyor.
Sonrasında ise asker bana dönüp, “Geleneksel olarak bu bölgede istikrarı garanti eden Rusya’dır” diyor.
Manastırın bulunduğu Kelbecer ilçesi Kremlin’in arabuluculuk yaptığı ateşkes mutabakatı kapsamında Azerbaycan’a geçen bölgelerden birisi.
Moskova için mutabakat, Rusya’nın Güney Kafkasya’da tesirli bir güç olmaya devam ettiğinin bir ispatı. Lakin son altı hafta içerisinde yaşanan bu savaş, Rusya’nın eski imparatorluğundaki erişiminin sonlarını da ortaya çıkardı.
ReutersAzerbaycan güçleri Türkiye’nin takviyesiyle savaşta büyük kazanımlar elde etti.‘Erdoğan’ın Türkiye’si bölgede çok değerli bir yer edindi’
Türkiye, Moskova’nın art bahçesinde rakip bir oyuncu olarak ortaya çıktı. Azerbaycan’ın Rusya’nın bölgedeki klâsik müttefiki Ermenistan’ı yenmesine yardımcı olan, Ankara’nın askeri takviyesiydi.
Moskova, NATO üyesi Türkiye’den askeri gözlemcilerin ateşkesi tesis etmek için Güney Kafkasya’da bulunmasını kabul etti.
Siyaset yorumcusu Konstantin von Eggert, “Karabağ’da yaşananlar, Moskova’nın yalnızca Güney Kafkasya’da değil, Sovyetler Birliği sonrası bölgeden geriye kalanlar için sahiden jeopolitik bir felakettir” sonucuna varıyor.
“Aslında Rusya tarafından eğitilmiş ve silahlandırılmış bir Ermeni ordusunun Türkler tarafından eğitilmiş ve silahlandırılmış bir Azerbaycan ordusu tarafından mağlup edildiğini gördük. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Türkiye’si bölgede çok değerli bir yer edindi.”
Türkiye, Çin ve İran üzere bölgesel oyuncuların bu durumdan çıkaracağı sonuçlar için ise von Eggert, “Moskova’ya çok fazla istişareden yahut Kremlin’in tesirlerinden korkmadan bölgede, Orta Asya ve Güney Kafkasya’da daha da güçlenebilecekler” diyor.
‘Azerbaycan bizden daha fazla para, silah ve askeri teçhizata sahip’
Dadivank’a otomobille 15 dakikalık arada Ermeni denetimindeki Karabağ yer alıyor. Burada da Ermeni nüfusunu koruyan Rus güçleri var. Lakin Getavan köyünde beşerler askerleri görmekten heyecan duymuyor.
Köyde yaşayanlardan Araik, “Biz Ermeniler her vakit Putin’in iyi bir adam olduğunu ve bizim tarafımızda olduğunu düşündük. Lakin bu muahede bir çırpıda Azerbaycan’a çok fazla şey verdi. Bu çok yanlış” diyor.
Lakin bu görüş herkes tarafından tıpkı ölçüde sahiplenilmiyor. Karabağ’dan çekilen birtakım Ermeni askerlerle görüştüğümde, savaşı sonlandırdığı için Rusya’ya minnettar olduklarını söylüyorlar.
Bir asker, “Bu savaş devam etseydi, hepimiz ölürdük,” diye itiraf ediyor ve ekliyor: “Azerbaycan bizden daha fazla para, silah ve askeri teçhizata sahip.”
BBCMoldova’nın başşehri Kişinev’de Rusya tesiri hâlâ hissedilebiliyor.Rusya komşularının zorluklarıyla karşı karşıya
Rusya için 2020 yılı eski Sovyetler Birliği genelinde jeopolitik zorluklarla dolu bir yıl oldu.
Rusya’nın en yakın müttefiki olan Belarus’ta halk, Moskova tarafından desteklenen bir diktatöre meydan okuyor.
Kremlin’in Aleksander Lukaşenko’yu destekleme kararı, Belarus’ta Moskova zıddı bir his uyandırdı.
Ekim ayında da Kırgızistan’da yaşanan bir ihtilal de Rusya’yı hazırlıksız yakaladı.
Ve geçen ay Kremlin, Moldova cumhurbaşkanlığı seçimlerinde kaybeden tarafın destekçisi oldu. Batı yanlısı siyasetçi Maia Sandu, misyondaki Moskova yanlısı Igor Dodon’u mağlup etti.
Getty ImagesMoldova’da Kasım ayındaki cumhurbaşkanlığı seçimini AB yanlısı Aksiyon ve Dayanışma Partisi önderi eski Başbakan Maia Sandu, mevcut Cumhurbaşkanı İgor Dodon’a karşı kazandı.Tekrar de Moldova örneği, gerilemelere karşın, Rusya’nın kimi komşuları üzerinde hâlâ tesire sahip olduğunu gösteriyor.
Rusya, Moldova’dan ayrılan ve bağımsızlığını ilan eden Transdinyester’de konuşlanmış askeri birliğe sahip.
Rus askerleri bölgede resmi barış gücü olarak bulunuyor. Ve bu durum Moldova idaresinin Moskova’da uzaklaşmaya çalışması durumunda Kremlin’e siyasi bir avantaj sağlıyor.
Başşehir Kişinev’de buluştuğumuzda yeni Lider Sandu, “Hedefimiz AB’ye yaklaşmak. Umarım bir gün Avrupa Birliği üyesi oluruz” diye konuştu.
Bu kelamlarının gerisinde ben de, “Ama Rusya bunun olmasına müsaade verir mi?” diye sordum.
Sandu ise, “Bu bizim seçimimiz. Halkımız kalkınma modeline dair alacağı bir karar” karşılığını verdi.
“Ama Rusya’nın sizin ülkenizde 1500 askeri var” diye devam ettiğimde ise “Doğru, lakin askerlerin geri çekilmesini istiyoruz ve istemeye de devam edeceğiz” karşılığını aldım.
‘Bölge ülkelerini bırakmak gerekebilir’
Bölgede tesir alanını muhafazaya çalışması Rusya’ya bir katkı sunuyor mu?
Moskova Carnegie Merkezi’nden tecrübeli araştırmacı Aleksander Gabuev’e nazaran bölgeyi tesir alanında tutmak için yatırdığı kaynaklarla, ekonomik ve güvenlik getirileri mukayese edildiğinde Rusya çok da kârlı değil.
Bu sebeple Gabuev, Rusya’nın”Bu ülkeleri bırakalım” diyebileceğini düşünüyor. Lakin somut durumların da buna müsaade vermediğini söylüyor:
“Ama bölge ülkelerinin Kremlin için duygusal bir bağlılığı var. Ve Kremlin idaresinde istihbarat geçmişine sahip ve her ağacın altında bir Batılı casus gören beşerler var. Bu yüzden bu ülkelere bir emniyet kemeri olarak bakıyorlar.”
En nihayetinde Çin, Türkiye, ABD ve AB dahil olmak üzere bölgesel rakipleri sebebiyle Rusya’nın Sovyetler Birliği bölgesindeki tesiri hududu olabilir. Ve elbette ki eski bir imparatorluk olarak Moskova’nın mevcut durumuna nazaran de durum birebir.
Konstantin von Eggert, “Rus toplumunun değerli bir kısmı hâlâ bir çeşit imparatorluk kurma fikrine bağlı,” diye düşünüyor.
“Tarihsel olarak konuşursak buna çok yakında veda etmesi gerekecek. Rusya’nın kendisi bir imparatorluktan ulus devlete geçiş yaşıyor ve bu kaçınılmaz bir süreç.”
Cumhuriyet
