DeCorrespondent
2020, dünyayı değiştiren bir yıl oluyor.
Tüm dünyada tesirli olan koronavirüs salgını, birçok memlekette sıhhat sistemi ve refah üzerinde büyük bir pres yaratırken, sistematik ırkçılığın uzun periyotlu tesirleri de hiç olmadığı kadar su yüzüne çıkıyor.
Siyahların Ömrü Pahalıdır hareketinden, toplumsal cinsiyetler arası eşitsizliğin giderilmesine kadar birçok kampanya düzenleniyor.
Evet lakin tüm bunlar berbata gidişi durdurup, salgın sonrası daha adil ve iyi bir topluluğun kurulmasına yol açabilir mi?
Tarihçi Rutger Bregman, bu devrin çok büyük bir fırsat olduğu görüşünde.
‘APTAL HAYIRSEVERLİK OYUNLARINI BIRAKIN’
Gerçekçiler İçin Ütopya üzere ürünlere imza atan Bregman’ın kitapları, aralarında Türkçe’nin de bulunduğu 30’dan fazla lisana tercüme edildi ve milyonlarca insana ulaştı.
Tarihî örnekler kullanarak, “İnsan insanın kurdudur” fikrinin yanlışlı olduğu ortaya koyma çalışmalarıyla ün kazandı. Güzel kalpliliğin, insanlığın yeni temel kıymeti olduğuna dayanan görüşler ortaya attı.
Ama Bregman’ın daha geniş kitleler tarafından tanınması Davos’ta düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu’nda yaptığı konuşma sayesinde oldu.
Bregman, dünyanın en güçlü ve seçkin isimlerinin oluşturduğu topluluğa yaptığı konuşmada, “Sir David Attenborough’nun gezegeni nasıl mahvettiğimizi anlattığı konuşmasını dinlemek için 1500 şahsi jetle buraya uçtunuz” dedi ve kendisini dinleyenlerden artık “aptal hayırseverlik oyunlarını” bırakarak, “vergiden kaçınma ve zenginlerin kendi üstlerine düşeni ödememeleri üzere gerçek konulardan” bahsetmeye başlamaları gerektiğini söyledi.
Getty Images11 Eylül akınlarıHER BUNALIM BİR DÖNÜM NOKTASI OLABİLİR
Bregman, Hollanda’daki meskeninde Zoom pratiği üzerinden BBC’nin sorularını yanıtladı. Tarihçilerin uzun vakittir, buhranların topluluklar için dönüm noktaları olabileceğinin farkında olduklarını belirten Bergman, birinci etapta biraz karamsar bir tablo çizdi:
“Koronavirüs buhranının bizi çok lakin çok karanlık bir yola sokabileceğini tahayyül etmek kolay. Tarih, buhranların iktidarı elinde tutanlar tarafından suistimal edindiğini gösteren örneklerle dolu. Mesela tek başına 20’nci yüzyıla bile kâfi: Almanya’da Reichstag yangını ve Hitler’in yükselişi… Sonra 11 Eylül hücumları ve bunun sonucunda yaşanan iki yasal olmayan savaş ve devletin vatandaşlarını izlemeye başlaması.”
Gelgelelim Bregman, yeniden de zenginlerden alınan vergilerin artırılması, iklim değişikliğiyle savaş için daha çevreci yeni bir mutabakat yapılması ve yoksulluğun ortadan kaldırılması hedefiyle üniversal temel gelir pratiği üzere birkaç yıl öncesine kadar çok radikal olarak bedellendirilen birtakım görüşlerin ana akımlaşmaya başladığını ve bunun da iyimser olmak için gereğince neden sağladığını söylüyor.
Getty ImagesIrkçılık, eşitsizlik ve yoksulluk
Bregman’a nazaran, her ne kadar birinci etapta çelişki üzere görünse de, her şeyin hiç olmadığı kadar istenilmeyen olduğunu düşündüğümüz vakitlerde aslında işler de iyiye gitmeye başlamış oluyor.
“Eşitsizlik, yoksulluk ve ırkçılık… Aslında öfkenin dışa vurduğunu görüyorsak, bu ilerleme sağladığımız manasına da geliyor” diyen Bregman, buna örnek olarak ABD’den başlayarak tüm dünyaya yayılan Siyahların Ömrü Pahalıdır fiillerini gösteriyor:
“Irkçılığın kötüleştiğini düşünüyor olabiliriz lakin artık bu mevzu hakkında hiç olmadığı kadar çok konuşmaya başladık. Irkçılığın kökleri, tarihimizin derinlerine işlemiş durumda. Bununla birlikte tüm dünyada protestocuların buna karşı sesini çıkarıyor olması, bu durumu değiştirebileceğimizi ve değiştirmemiz gerektiğini ortaya koyuyor.”
Bregman, emsal bir durumun zenginlerin vergiden kaçınma uğraşlarında görüldüğünü söylüyor ve bundan yaklaşık 15 yıl evvel kimsenin vergi cennetlerinden bahsetmediğini ama artık bu mevzunun gündeme gelip, kişilerin reaksiyon gösterdiği bir soruna dönüştüğünü savunuyor.
ASLINDA KİMLERİN KIYMETLI OLDUĞU FARK EDİLDİ
Bregman, pandemi sürecinin en değişik noktalarından birinin devletlerin yayımladığı kilit kollarda çalışanlar listesi olduğunu vurguluyor:
“Bu listelere bakıp hiç ‘neden burada bir hedge fon başkanı ya da bankacı yok’ diye düşündünüz mü? Aslında en kilit olanların çöpçüler, muallimler, hemşireler olduğu görüldü. En yüksek maaşı yerler arasında mahal almayanların ya da ekseriyetle en prestijli meslekler olarak görülmeyenlerin, esasen en gerekli olanlar olduğu ortaya çıktı.”
Bregman, burada biri hürmetin ve gelirin yine dağıtılması üzere, iki noktanın kıymetli olduğuna dikkat çekiyor ve artık kişilere besin, barınma ve kıyafet üzere en temel muhtaçlıklarını karşılayabilmeleri için aylık muayyen bir ödemenin yapılmasını öngören “evrensel temel gelir” konusunun da gündeme geldiğini belirtiyor.
Getty Imagesİklim aktivisti Greta ThunbergDÜNYAYI DEĞİŞTİRECEK NESİL GELİYOR
“Şu anda nesil değişiminin de yaşandığını görüyoruz” diyen Bregman, bugünkü gençlerin “dünyanın bugüne kadar gördüğü en ilerici kuşak” olacağını öne sürüyor:
“Bu kuşak demokrasi yanlısı, değişim talep ediyor, iklim bunalımının yarattığı tehlikelerin farkında ve giderek artan eşitsizliğe karşı reaksiyon duyuyor.”
Bregman, yalnızca 40 yaşın altındakilerin oy kullanmasına müsaade verilmiş olsaydı, dünya umumunda iktidarı elinde tutan önderlerin de çok diğer isimler olacağını savunuyor:
“İngiltere’de Personel Partisi her bölgede kazanırdı. ABD’de çok büyük ihtimalle bu Kasım’da Bernie Sanders yönetici seçilirdi. Velev sağcı olun, velev solcu. Şu bir gerçek: Yeni bir nesil geliyor ve bu, her şeyi değiştirecek.”
Umutlu olmakla iyimserlik arasında fark olduğunu ve kişilerin bu farkın ayrımına varması gerektiğini belirten Bregman, gençlerin “Her şeyin iyi olacağı” istikametindeki kusurlu kanıya kapılmamasının kıymetli olduğunu aktarıyor:
“Umutlu olmak için çok fazla nedenimiz var. Mesela son beş yılda yaşananlara bakalım, neler görüyoruz? Tarihteki en büyük iklim adaleti hareketinin, 16 yaşındaki İsveçli bir genç kız tarafından başlatıldığına tanık olduk. ABD’de hayatım boyunca gördüğüm en büyük ırkçılık aksisi protestolar yaşanıyor. Devranın ruhu değişiyor ve hem ilmî hem de toplumsal açıdan farklı bir periyoda giriyoruz.”
Cumhuriyet
