Araştırmalar bağırsak mikrobiyomu olarak da söz edilen bakteriler toplamının ruh sıhhatinden obezite eğilimine ve kalp ve damar sıhhatine kadar pek çok şeyi etkilediğini gösteriyor.
Uzmanlar, bağırsaklarda farklı cinsten bakterilerin olmasını sağlıklı olmakla eşanlamlı görüyor. Çünkü bu bakteriler hücrelerimizin üretemediği besinleri ve gerekli unsurları üretmemize yardımcı oluyor.
Bu nedenle, farklı çeşitler içeren bir diyetle mikroplarımızı beslemek ve onlar için uygun bir ortam yaratmak değerli.
Bilimsel araştırmalarda besinlerle bağırsak florası ortasında direkt ilişkiyi kanıtlayan bilgiler fazla olmasa da, Londra’daki Kings College Üniversitesi’nde diyet uzmanı profesör Kevin Whelan, bağırsak sıhhatini etkileyecek birtakım metotların ne derece işe yaradığı konusunda belirli bir netleşme sağlandığını düşünüyor.
İşte bu dört metot ve onlar hakkındaki uzman görüşleri…
Sağlıklı da olsa daima birebir besinleri tüketmek bağırsak mikrobiyomunun çeşitliliği açısından iyi değil.
PROBİYOTİKLER
Probiyotik bakterileri (yararlı bakteriler) içeren yiyecekleri yahut besin desteklerini tüketmek. Bu bakterilerin sağlıklı bir bağırsak florasına katkıda bulunduğu düşünülüyor. Yoğurttaki bifidobakteri ve laktobasilus bu cinsten bakteriler.
Yoğurt yediğimizde bağırsaklarımızdaki bu bakterilerin sayısı artacaktır. Ancak bağırsaklardaki faydalı bakterilerin sayısının fazla olması tek başına sorunu çözmüyor. Bakterilerin çeşit olarak da fazla olması gerekiyor.
Profesör Whelan her beşerde binlerce farklı bakteri çeşidi olduğunu, yalnızca bağırsaklarımızda 150-250 cinsin bulunduğunu söylüyor.
“Belli bir hastalığı olan insanların bağırsak mikrobiyomunda daha az çeşit vardır. 250’den çok 150’ye yakındır bu sayı” diyor Whelan.
Sonuç: Probiyotik yoluyla mikrobiyomunuza birkaç bakteri daha eklemenin bağırsak sıhhatine çok da katkısı olmayacaktır.
Kore mutfağının vazgeçilmezlerinden biri olan lahana turşusunun (kimchi) bağırsak sıhhati için faydalı olduğuna inanılıyor; lakin bunu destekleyen kâfi bilimsel data yok.
PREBİYOTİKLER
Prebiyotikler, probiyotik bakterilerin beslendiği besin kaynaklarıdır. İnsan bu molekülleri sindirmeden bakterilerin bulunduğu bağırsaklara aktarır.
Prebiyotiklerle ilgili birçok araştırmada insanlara, aşikâr tipten bakterilerin çoğalmasını sağlamak için yalnızca o çeşitlerin besleneceği karbonhidratlar verilir.
Probiyotik almak tohum ekmeye benzerken, prebiyotik almak da o tohumun muhtaçlığı olan besinleri vermek üzeredir. Ancak tek başına probiyotik almak nasıl tesirli değilse yalnızca prebiyotik almanın da tesiri sonludur.
Sonuç: Prebiyotikler mikrobiyomların çeşidini artırmaz, yalnızca muhakkak bakterilerin sayısını artırır.
PROBİYOTİK + PREBİYOTİK
Mikrobiyom çeşitliliği bir avuç dolusu besin desteğiyle sağlanabilecek bir şey değil. Lakin yediklerimize ağırlaşarak bu çeşitliliğe katkıda bulunabiliriz.
Düşünün ki her gün kahvaltı, öğlen ve akşam yemeklerinde misal besinler tüketiyor ve bunu 365 gün tekrarlıyorsunuz. Diyetiniz bol zerzevat ve meyvenin yanı sıra başka sağlıklı besinleri de içerse, daima birebir şeylerin yenmemesi, farklı besinlerle çeşitlendirilmesi bağırsak mikrobiyomundaki çeşitlilik açısından ehemmiyet taşır.
“Diyette çeşitlilik, daima birebir besinlerin tüketilmemesini gerektirir. Örneğin sistemli balık yiyorsanız her vakit somon balığı olmasın bu. Tam tahılları tertipli yemek lazım, ancak tam buğdaylı ekmek olmasın bu her zaman” teklifinde bulunuyor Whelan.
Sonuç: Belirli besinlerin ne kadar tesirli olduğuna dair datalar her vakit şüphelidir. Lakin fazla çeşit içeren sağlıklı bir diyet, o kadar çeşitli ve sağlıklı bir mikrobiyom sağlayacaktır.
Uzmanlar, mümkün olduğunca farklı cinsten besin tüketmenin bağırsak mikrobiyomu çeşitliliği açısından yapılacak en hakikat şey olduğunu söylüyor.
FERMENTE (MAYALI) BESINLER
Araştırmalar kefir ve kombu çayı üzere binlerce yıldır klasik olarak üretilen fermente besinlerin faydalarına işaret ediyor. Bu besinlerin tesiri bilhassa “psikobiyotik” alanda da ilgi görüyor. Birtakım bakteri çeşitlerinin ruh sıhhatini olumlu etkilediği sanılıyor. Fermente süt eserleri tüketenlerde, gerilim göstergesi olarak bilinen kortizol hormonunun düşük düzeyde olduğunu gösteren araştırmalar var.
Bu araştırmalar umut vaat ediyor olsa da hala küçük çaplı ve daha geniş kümelerle klinik deneylere muhtaçlık var.
Ayrıyeten birçok etkeni bir ortada düşünmek gerekiyor. Örneğin fermente besinler iyidir diye yalnızca onlarla beslenmenin bir faydası olmaz. Bağırsak sıhhatini belirlemede sağlıklı ve istikrarlı beslenmenin yanı sıra hayat stili, kullanılan ilaçlar, stress düzeyi ve genetik faktör de tesirli.
Whelan da son devirlerde fermente besinlere gösterilen ağır ilgiden yakınarak bu tıp besinlerin mikrobiyomu değiştireceğine dair kâfi bilgi bulunmadığını söylüyor.
Sonuç: Fermente besinler mikrobiyom çeşitliliğinin artmasına katkıda bulunabilir, lakin kesin yargıya varmak için kâfi araştırma yok şimdi.
Uzmanlar, bağırsak sıhhati için faydalı olduğu savıyla öne çıkarılan rastgele bir besine kuşkuyla bakmak gerektiğini, çünkü bilimsel araştırmaların hiçbir vakit bu kadar kesin sonuçlarla çıkmadığını söylüyor.
Bağırsak sıhhatine katkıda bulunacak optimum bir diyetin varlığından kelam etmek için şimdi erken.
Lakin sağlıklı bir mikrobiyom oluşturmayı sağlayacak diyetin temel taşları aşikâr diyebiliriz. Probiyotik ve prebiyotik destekleri belirli ölçüde işe yarayabilir. Ancak yapılacak en iyi şey tahminen de rutin beslenme üslubunu değiştirip yeni bir şey denemek olabilir.
Cumhuriyet
