AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Mart ayı prestijiyle kademeli olağanlaşmaya geçileceğini ve vilayetlerin düşük, orta, yüksek, çok yüksek riskli olarak 4 sınıfa ayrılacağını açıkladı.
Kabine toplantısı sonrası açıklamalarda bulunan Cumhurbaşkanı Erdoğan, “İllerimizi olay ve aşı oranları üzere kriterlere nazaran ‘düşük’, ‘orta’, ‘yüksek’ ve ‘çok yüksek riskli’ olarak sınıflandıracağız. Olağanlaşma takvimini de buna nazaran yürüteceğiz” sözlerini kullandı.
Habertürk müellifi Muharrem Sarıkaya, bugünkü köşesinde uygulanacak 4 kademenin hudutlarını yazdı. Sarıkaya’nın yazısı şu halde:
“Kabine toplantısı sonrası belirlenecek kriterlere nazaran vilayetlerin 4 kümeye ayrılacağı ve 1 Mart tarihi prestijiyle “kademeli normalleşme” sürecinin başlayacağı duyuruldu. Böylelikle bilim insanlarının aylardır gösterdikleri hakikat yol bulunmuş oldu. Zira vilayet odaklı, hatta ilçe, mahalle temelli hadise sayısıyla, PCR test sayısı da temel alınarak kapanmaya karar verilmesi isteniyordu. Toptancı kapatmayla Trabzon’un yükünü Şırnak’ın çektiğine vurgu yapılıyordu.
Sonunda geçen hafta başından itibaren vilayetlerin olay sayısının yüz binlik oranları yayınlandı. Artık de bu datalara dayalı olarak yeni bir adım atılıyor… Bundan bu türlü bir vilayette okul, restoran yahut kafelerin açılması için bu oranlar temel alınacak. Bunun için aslında elde de kıymetli bir data var.
Habertürk’teki programlarımızda Bilim Konseyi üyeleri Prof. Dr. Levent Akın, Prof. Dr. Serhat Ünal, Prof. Dr. Mustafa Hasöksüz’ün yanı sıra TED Lideri Selçuk Pehlivanoğlu da bu sisteme geçilmesi gerektiğinin altını çizdiği usule geçilmesi kararlaştırılmış. Temel olarak da birinci kere Pehlivanoğlu, tarafından gündeme getirilen OECD’nin okullar için yayınladığı kriter listesindeki oranlar alınmış.
KOMPOZİT İNDEKS BELİRLEYECEK…
Bilim Kurulu’nda da bu sayılar gündeme gelmiş ve bir vilayetteki PCR sayısıyla birlikte olay ve eğilimin de dikkate alındığı bir sisteme geçilmiş. Buna “kompozit indeks” yani çok katmanlı dizin formunda bilgi seti oluşturulmaya çalışılmış. Aktarıldığına nazaran, yalnızca 4 kademeli sistem olmayacak, her birinin içinde farklı alt katmanları da olacak. Yani yalnızca bir vilayetteki nüfusun, yüz bin bireyden alınan PCR testinin olumlu çıkma oranına bakılmayacak.
Bununla birlikte o vilayetteki hadise sayısındaki artış suratının burnunun üst mı aşağı gerçek mu olduğu da göz önünde tutulacak…
Yapılan PCR test sayısındaki yoğunluk yahut azlık da datanın bir kesimini oluşturacak. Zira bir vilayetteki nüfusa uygulanan PCR testinden olumlu çıkanların sayısı tek başına sonuç üretmez; ne kadar nüfusa hangi sayıda yapıldığı da değer arz eder…
Zira bir vilayette PCR testi az sayıda yapılmışsa, doğal olarak hasta sayısı da az olacağından dilediği üzere açılım yapabilir. İşte uygulamanın kompozit indekse bağlanmasının nedeni de bundan kaynaklanıyormuş…
Yani bir vilayetteki hadise artış suratı yüksek seyrediyor, hastaneler doluyor ise PCR testindeki hadisenin az çıkmasına bakılmayacak.
İKİLİ KONTROL
Dataların uygulanmasında da ikili kontrol düzeneği çalışacak. Bir doktor yahut hemşire PCR testini yaptığı kişinin kaydını sonuç çıkmadan aldığı için, o kişi sisteme anında düşüyor. Akabinde sonucu müspet geldiğinde de karşısına bu data işleniyor. Münasebetiyle eksik yahut farklı gösterilmesi mümkün gözükmüyor. Bu datalar vilayet pandemi heyetleriyle eş vakitli olarak Sıhhat Bakanlığı’nın güçlü bilgisayar sisteminde tutulduğu için vilayetler ortasında kayırmacılık yapma mümkünlüğünü da bırakmıyor.
ORANLAR BELİRLİ
Hangi oranda hangi yasağın kaldırılacağına yönelik çalışma dün prestijiyle tamamlanmamıştı. Lakin kıstas alınacak kademe bedelleriyle ilgili olarak OECD datalarının temel alındığına vurgu yapıldı. OECD datalarında yüz binde 5 altında okullar ve restoranlar dahil her yer açık ve sokağa çıkma kısıtlaması olmazken, yüz binde 50 üzerinde denetimli kısıtlamaya gidiliyor. Türkiye’de bu oranların biraz üst çekilebileceğine vurgu yapıldı.
Yani yüz binde 200 çok yüksek risk, yüz binde 100 orta seviyeli risk, yüz binde 50 alçak seviyeli risk ve yüz binde 20 altı da risksiz küme olarak kıymetlendirilebilir. Emel, vilayetler ortasında rekabete dayalı bir davranış geliştirip, vilayetlerin rahat ortama kavuşmak için yarış içine girmeleri. Fakat bir noktanın altını çizmem gerekir…
Olay sayısının aşağıda kaldığı vilayetlere bakılırsa, yıllardır devletin ikazıyla yüksek oranlı karşılaşıp bunu alışkanlık haline getirmiş vilayetler olduğu anlaşılır. Yüksek olanların ise devletin ihtar baskısının çok görülmediği vilayetler olduğu görülür. Münasebetiyle rekabetin yaratılmasında vilayetlerde oluşacak telaffuzun ve kamu vazifelilerinin nasıl davranacağının da ehemmiyeti var.
NEDEN MART AYINDA?
Uygulamanın Mart ayına ötelenmesinin gerisinde masa başında yapılan indekslerin, alanda tesirli olup olmadığını görmeyi amaçladığı belirtildi. Gaye hastalığın insidansının, yani makul bir nüfusta, muhakkak bir vakit dilimi içinde virüsün yayılma suratının nasıl seyrettiğini görmek olduğunu vurguladılar. Burada hedef 4 kademenin alt katmalarını belirlemekmiş. Yani A, B, C, D alanında faaliyet gösteren işletmeler varsa, bunun birinci basamakta hangi katmanda hangisinin açılacağına yahut tekrar yasağın hangi kademeye geçişte olacağı belirlenecekmiş.
ESKİ AÇILMA LİSTESİ TEMEL ALINACAK…
Örnek olarak okulları gösterdiler; ilkokullar haftanın iki günü açıldı, lakin bir hafta boyunca gidilmesine geçilmedi. Birtakım sınıflar da hala kapalı…
Şayet binde 20 altında ilkokulların birinci 4 sınıfı 2 gün açılacaksa, yüz binde 15 altında bir hafta boyunca, yüz binde 12 altında 5-6-7’nci sınıflar, yüz binde 10 altında da tüm okullar ve üniversitelerin açılması üzere bir düzenleme olabilir. Çabucak ikazda bulunayım, bu sayılar yalnızca örnekleme için…
Birebir durum lokanta, kafe ve barlar için de geçerli olacak onlar da kademelenecek. Bunun için uzun bir liste hazırlanmış. Temel aldıkları evrak de geçen Nisan ayındaki kapanma ve açılma sürecinde Cumhurbaşkanlığı tarafından çıkarılan liste…
Bu listede işletmeler gruplanmıştı…
Burada birebir metot uygulanıp, belirlenen 4 kademeden, alt, orta, yüksek ve çok yüksek düzeylere nazaran hangi işletme kümelerinin açılıp kapanacağına karar verilecekmiş.
Aylardır önerilen metoda nihayet gelindi. Umarım sağlıklı bir formda uygulanır. Unutulmaması gerekir ki yasağının vilayetinde kalkmasını isteyen de önlemini baştan alır…
Bu uygulamanın büyük kentlerdeki ilçelerde de geçerli olması gerekir…
Cumhuriyet
