Birgün’ün haberine nazaran AKP’ye yakınlığıyla bilinen Siyaset, Iktisat ve Topluluk Araştırmaları Vakfının (SETA) bayan cinayetlerinin medyaya yansıma formlarını inceleyen ‘Türk Medyasında Bayan Cinayetleri’ raporu yayımladı.
SETA’dan yapılan açıklamada, Topluluk ve Medya Araştırmaları Yöneticiliğinden Kevser Hülya Akdemir tarafından hazırlanan raporun, “Türk medyasında bayan cinayetlerinin ele alınış biçimini milletlerarası kriterlere nazaran kıymetlendirmek ve daha sağlıklı bir toplumsal algının örülmesi için dikkat edilmesi gereken hususları belirlemek amacıyla” hazırlandığı sav edildi.
Birinci olarak bayan cinayetlerinin medyaya yansıma biçimleri üzerine uyulması gereken memleketler arası yayın prensiplerine nokta verilen raporda, 2018’de gerçekleşen ve Türk medyasında konum alan ve çok konuşulan bayan cinayetleri haberleri derlenerek içerik ve toplumsal medya tahliline tabi tutuldu.
İnceleme, en çok takipçi ve okuyucuya ulaştığı düşünülen medya organlarını kapsayacak biçimde gerçekleştirildi.
“Kadın cinayetlerinin tahlilinde asıl olanın topluluğun soruna olan bakış açısını akıllıca inşa edebilmek olduğu” belirtilen raporda, BirGün, Cumhuriyet, Sözcü üzere bayana yönelik erkek şiddetini ve bayan cinayetlerini her vakit ön planda tutan gazeteler, bayan haberlerini ele alış biçimlerinden ötürü SETA kriterlerine makul bulunmazken, Sabah ve Star gazeteleri bayan cinayetleri haberlerini en iyi biçimde ele almış!
Raporda mekan alan gazetelerin SETA kriterlerine nazaran inceleme sonuçları şu formda:
Cumhuriyet
Cumhuriyet ’in ilgili vakit aralığındaki en tanınan haberlerine ve paylaşımlarına bakıldığında belirlenen kriterler çerçevesinde yüzde 30 orantısında kriterlere makul içerik ürettiği söylenebilir. Gazete toplumsal medya içeriklerinin yüzde 40’ında ve internet haberlerinin yüzde 20’sinde kriterlere münasip içerik üretebilmiştir.
BirGün
İncelenen toplumsal medya paylaşımları ve internet haberlerinin yekunda yüzde 40’lık kesiti kriterlere münasip bir haber lisanı ile yayımlanmıştır. Toplumsal medya paylaşımlarının yüzde 60’ının ve internet haber içeriklerinin ise yüzde 20’sinin bayan cinayetlerini aktarım lisanı ile örtüştüğü kabul edilmiştir.
Sözcü
Toplumsal medya paylaşımlarının yüzde 50’si ve internet haberlerinin ise yüzde 20’sinde yanlışsız bir aktarım lisanı tercih eden gazetenin yekunda yedi tasarrufa tutarlı içerik ile yüzde 35 orantısında bayan cinayetlerini aktarım lisanına makul mekan verdiği görülmektedir.
Sabah
Sabah gazetesinin belirlenen vakalar üzerine hazırladığı haberler ve toplumsal medya paylaşımlarından incelemeye dahil olanların yekunda yüzde 60 nispetinde kriterlere makul olduğunu ortaya koymaktadır. Bu muvaffakiyetin yüzde 50’si toplumsal medya paylaşımlarına, yüzde 70’i de internet haberlerine aittir.
Yeni Şafak
Yeni Şafak bayan cinayetlerini haberleştirirken yekunda kriterlere iyi beş toplumsal medya paylaşımı (yüzde 50) ve dört internet haberi (yüzde 40) üreterek yüzde 45 nispetinde belirlenen kriterlerle örtüşen içerik yayımlamıştır.
Hürriyet
Belirlenen yirmi içerikten yekunda dokuz adedinin yani yüzde 45’lik bir kısmının kriterlere elverişli olarak değerlendirildiği görülmektedir. Hürriyet, toplumsal medya kategorisinde yüzde 40, internet haberi kategorisinde ise yüzde 50 nispetinde kriterlerle örtüşen içerik üretmiştir.
Milliyet
Gazete ele alınan yekun yirmi içerikten yedisinde kriterlerle örtüşecek içerik üreterek yüzde 35 nispetinde bir armoni sergilemiştir. Gazetenin toplumsal medya paylaşımları ise kriterlere haber içeriklerinden daha elverişlidir. Milliyet toplumsal medya paylaşımlarının yüzde 50’sinde kriterlere mütenasip içerik üretmişken internet haberlerinin sadece yüzde 20’sinde belirlenen kriterlere tartı vermiştir.
Habertürk
Gazetenin rapor kapsamında irdelenen yirmi içerikten dokuzu yani yüzde 45’lik kısmı raporda belirlenen kriterlere iyi hazırlanmıştır. İncelenen toplumsal medya paylaşımlarının yüzde 60’ı ve internet haberlerinin de yüzde 30’u kriterlerle örtüşecek biçimde sunulmuştur.
SABAH VE STAR’DA YÜZDE 60 BAŞARI!
– İncelenen gazetelerden Cumhuriyet yüzde 30, Sözcü yüzde 35, BirGün yüzde 40, Sabah yüzde 60, Star yüzde 60, Yeni Şafak yüzde 45, Hürriyet yüzde 45, Milliyet yüzde 35 ve Habertürk yüzde 45 nispetinde kriterle örtüşecek halde bayan cinayeti haberlerini aktarım unsurlarına makul içerik üretmiştir.
– Gazetelerin toplumsal medya ve haber içerik performanslarına munfasıl münferit bakıldığında umumi olarak gazetelerin toplumsal medya paylaşımlarında haber içeriklerinden daha başarılı olduğu söylenebilir. Toplumsal medya ortamında Star yüzde 70, Habertürk yüzde 60 ve BirGün yüzde 60 nispeti ile bayan cinayeti haberlerini aktarım prensiplerine münasebetli en fazla paylaşımda bulunan gazeteler olmuştur. Bu gazeteleri sırasıyla Sabah, Milliyet, Yeni Şafak, Sözcü ve Cumhuriyet takip etmiştir.
– Haber içeriklerinde ise yüzde 70 nispeti ile Sabah ve yüzde 50 ile Star ve Hürriyet kriterlere nazaran en fazla hassasiyeti gösteren gazeteler olmuştur. Bu gazeteleri yüzde 40 ile Yeni Şafak, yüzde 30 ile Habertürk, yüzde 20 ile Milliyet, BirGün, Sözcü ve Cumhuriyet takip etmiştir.
Raporun ahir taraf alan ‘Kamu ve devlete öneriler’ başlığında ise medya araçları için bayan cinayetlerinin aktarımına dair resmi ve kesin kriterler belirlenmesi gerektiği söylenerek, adeta bir sansür mekanizması haline gelen RTÜK gibisi bir kurum tarafından “Kriterlerin uygulanıp uygulanmadığı takip edilmelidir” denildi.
KADEM ÖRNEK GÖSTERİLDİ!
Ayrıyeten, toplumsal cinsiyet eşitliği kavramıyla ilgili önemli meseleleri olan, toplumsal cinsiyet eşitliğine “egemen söylem” diyen, Sümeyye Erdoğan Bayraktar’ın idaresindeki KADEM’i örnek göstererek “Toplumun nabzını tutan en kıymetli enstitüler olan sivil topluluk kuruluşları bu çalışmaya dahil edilmelidir” sözleri kullanıldı.
Kamu ve devlete teklifler başlığı altında bölge alan başka unsurlar şöyle:
– Medya araçları kontrollerinde aşamalı yaptırımlar uygulanmalıdır. Haber içeriklerinde belirlenen çerçevenin dışına çıkan mecralara evvel ikazda bulunulmalı ve cürümlerin tekrarı halinde ise sorunu çözmeye yönelik cezai süreçler uygulanmalıdır.
– Bayan cinayetlerinin aktarım lisanında iyileşmeye giden mecralar için teşvik ve armağan mekanizması geliştirilmelidir. Her bir gazete ve medya aracı için bir puanlama sistemi geliştirilmeli ve bu puanlamaya nazaran başarılı olan medya organları için senelik devlet teşviki verilmelidir.
HÜKÜMETİ GAYE GÖSTERMEYİN!
SETA, bu enteresan raporunda gazetemiz Cumhuriyet ve BirGün’e ‘öneride’ bulunmayı da ihmal etmedi.
Kurum, bayan cinayetlerinde ‘hükümetin gaye gösterilmemesinin kusurlu olduğunu savunarak, şu öneriyi yaptı:
“İncelenen gazeteler içinde sırf seküler merkez medya olarak tanımlanan Cumhuriyet ve BirGün gazeteleri içeriklerinde amaç göstermede bulunmuştur. Kimi devir hükümetin, kimi devir bir dernek başkanı üzerinden topluluğun makul bir kısmının gaye gösterildiği incelenen içeriklerden anlaşılmaktadır. Seküler merkez medya bu bağlamda bahsin toplumsal yanına odaklanmalıdır.”
ERKEKLERİ DE GAYE GÖSTERMEYİN!
SETA raporda, “Erkekler 2019’da 330 bayan öldürdü” ve “Polis memuru ruhsatlı tabancasıyla öldürdü” üzere sözlerin kullanılmasının da yanlış olduğunu ve bu cümlelerin “nefret söylemi” içerdiğini öne sürdü.
Raporda bahisle ilgili şu tabirler kullanıldı:
“Haberde suçlamaya/sapkınlığa yönelik maksat kitle gösterimi verilip verilmediği ve nefret söylemi uyandıracak bir üslubun kullanılıp kullanılmadığının tespit edilmesi gereklidir. “Erkekler 2019’da 330 bayan öldürdü”, “Her taraf hata mahalli”, “Yeni tahliye olmuştu”, “Polis memuru ruhsatlı tabancasıyla öldürdü” üzere sözler suçlamaya ve/veya sapkınlığa yönelik bütünsel amaç kitle gösterimi ve nefret lisanı manasına gelmektedir. Bu cins haberlerin bir önyargı ile yazılıp yazılmadığı ve benzeri toplumsal statüdeki kimselere karşı nefret söylemi geliştirip geliştirmediği tartışma konusu olabilmektedir.”
Cumhuriyet
