Günümüz eğitim sisteminin imtihana ve sınanmaya dayalı bir sistem olduğunu vurgulayan Evlat ve Ergen Psikiyatrisi Kompetan Dr. Fatma Eren, bu durumun ailelerin, muallimlerin, mekteplerin evlatların testteki başarısına odaklanmalarına sebep olduğunu belirtti.
Eren, “Bir imtihandan ötürü heyecanlanmak ve kaygılanmak olağan bir histir ve muvaffakiyet için gereklidir. Telaşın kâfi seviyede olması testlere motive olmada ve iyi hazırlanmada işe yarar. Gelgelelim hissedilen korkunun yoğunluğu; imtihana gereğince hazırlanmaya ve öğrenilen bilgiyi test sırasında tesirli bir biçimde kullanmaya beis oluyor, başarıyı düşürüyorsa derttir ve imtihan korkusu olarak tanımlanır” dedi.
‘BAŞKA DERMANIM YOK’ DİYE DÜŞÜNMEYİN
Test derdinin nedenlerinden birinin kısa hengamda çok bahis çalışmak zorunda kalmak ve teste gereğince çalışmamış olmak olduğunu tabir eden Uzm. Dr. Fatma Eren ayrıyeten testlere ölçüsüz ehemmiyet atfetmek, testin sonucuna odaklanmak ve sonucunu felaketleştirmek (Hayatta başarılı ve mesrur olabilmek için imtihanı kazanmaktan farklı dermanım yok, Kesinlikle kazanmalıyım, yoksa mahvolurum vb.) teste ait malumat ve becerisine yahut bunu imtihana yansıtabileceğine dair güvensizlik (ya yapamazsam vb.), haberinin değil, kişiliğinin değerlendirileceği mülahazaları (üniversiteyi kazanamazsam ben bir hiçim vb.), ailenin ve içtimaî etrafın beklentileri ve ağırlıkları (bu sene muhakkak kazanmalısın yoksa üniversiteyi unut, bu soruyu yanlış yapıyorsan hala hiçbir tarafı kazanamazsın vb.) üzere sebeplerin sık görüldüğünü belirtti.
KARIN AĞRISI VE TAŞİKARDİYE YOL AÇABİLİR
Eren, “Sınav ile ilgili negatif niyetler ve şiddetli tasa seviyesinin talebede dikkatini toplayamama, okuduğunu anlamama, malumatları aktaramama üzere olumsuz akademik tesirler yanında tedirginlik, huzursuzluk, taşikardi, ağız kuruluğu, karın ağrısı, mide bulantısı, terleme, titreme, uykusuzluk/fazla entegrasyona, iştahsızlık/aşırı yeme üzere fizikî tesirlere neden olur. Süreçte mekteplinin çok çalışmasına karşın performansında ve muvaffakiyetinde artma değil aksine düşme gözlenir” diye konuştu.
BAŞ ETMENİN YOLLARI
Test derdi ile baş etmenin olmazsa olmazının teste mümkün olduğunca planlı, tertipli ve verimli çalışmak olduğunu belirten Uzm. Eren, planlamada değerli olanın ise teste hazırlanma sürecinde kişisel özelliklere nazaran çalışma takvimi, çalışma saati, kaynak seçimi, tekrar yapma, çıkmış soruları çözme vb. aşamaların programlanması ve nizamlı bir biçimde uygulanması olduğunu söyledi.
Eren, test telaşı ile baş etmede tesirli olan sair prosedürleri ise şöyle sıraladı:
“Sportif faaliyetlerin öğrenme ve gerilim üzerinde olumlu tesirleri memleketler arası akademik çalışmalara son vakitlerde sıklıkla husus olmaktadır. Test çalışma sürecinde her gün yahut haftada 3 gün, en az 20 dakika kültür-fizik hareketleri yapılmalıdır. Egzersizler dimağa kan ve oksijen akışını artırarak konsantrasyonu güçlendirmekte ve gerilimi azaltarak dengelemektedir. Burada egzersizden kasıt, ders çalışma vaktinin tamamını spora ayırarak devir geçirme mealine gelmemektedir. Bahse mevzu faaliyet meskende ve orta seviyede yapılan sportif aktiviteleri içermektedir. Gayri taraftan sistemsiz uyku ve sistemsiz beslenme tasayı artırabilmektedir. Ağır çalışma nedeniyle tertipli beslenme ve uyku ihmal edilmemelidir. Imtihan korkusu ile baş etmede bir öteki değerli adım ise talebelerin maksatlarını, testi kazanmak değil gereğince çalışmak olarak belirlemeleridir. Olumsuz fikirlerden sıyrılıp olumlu mütalaalara odaklanarak motive olmak da korku seviyesini dengelediği için kıymetlidir. Örneğin; ‘Yapabileceğimin en iyisini yapacağım, yerkürenin sonu değil ya telafisi var, başarısız olmam tembel ve beceriksiz olduğumu göstermez, çalışma sistemimde değişiklik yapmam gerektiğini gösterir’ vb. cümlelerle olumlamalar yapılabilir. ‘Sınavda arkadaşlarım kazanır ben kazanamazsam ne yaparım’ üzere mülahazalardan uzak durarak oburlarının ne yapacağına değil kendi yapacaklarımıza odaklanmamız daha yararlı olacaktır.”
ANA PEDERE DÜŞEN HIZMETLER
– Imtihan derdini artıran bir faktör de ailedir. Aileler sıklıkla kendi telaşlarını evlatlarına yansıtmaktadır. Imtihanın evlatların geleceği için ne kadar kıymetli olduğuna abartılı bir biçimde çok kere vurgu yapmaları evlatlar üzerindeki baskıyı artırmaktadır. Evlatlardan beklentinin yüksek olması ve testi bir araç değil maksat olarak görmeleri evlatların imtihan telaşını artırabilmektedir.
– Imtihan tasasını azaltmak için ailelerin tavrı; yüksek beklentili olmama, testi yüceltmeme, irtihal kalım sorunu haline getirmeme, başarı/başarısızlığı katiyen sairleriyle karşılaştırmama formunda olmalıdır.
– Aileler, evlatlarına çağın gereklerine elverişli olarak empatik davranmalı, inanç aşılamalı, rol model olmalı, münasebetli aile ortamı tesis etmeli, örnek sorun çözme davranışları sergilemeli, olumlu görüşler bildirerek yürek ve motivasyon sağlamalıdır. Evlatlarına sevgilerinin karşılıksız olduğunu belirtmeli/hissettirmelidir. Evlatlarının muvaffakiyet seviyesi ne olursa olsun gösterdikleri gayret takdir edilmelidir.
MEKTEPLILERE TEKLIFLER
– Imtihana girecek talebelerin mutlaka gerçekçi, duruma münasip ve işlevsel bir imtihan stratejileri olmalı ve bu strateji deneme imtihanlarında test edilerek netleştirilmelidir. Örneğin; imtihan müddetini aktif kullanmak, hangi yerden cevaplandırmaya başlayacağına karar vermek ve yanıt kâğıdında kaydırma yapmamak üzere durumlar için müsait yollar belirlenmelidir.
– Her bireyin özellikleri ve izleyeceği yol farklıdır. Bu yüzden gerçeklikten uzak, işlevsiz ve duruma müsait olmayan stratejiler kurgulanmamalıdır. Testte rahat kıyafetler tercih edilmeli, kaşındıran, sıkan, rahatsız eden vb. kıyafetler tercih edilmemeli, imtihanda su tüketimi ve tuvalet gereksinimi geçmiş tecrübeler baz alınarak planlanmalıdır.
– Son bir haftayı gerilimden, olumsuz haberlerden, vücut ve ruhu yoracak aktivitelerden uzak; sakin ve huzurlu geçirmek kıymetlidir.
– Testten evvelki gün kendilerini iyi hissettirecek hoş hayaller kurulabilir, gevşeme ve nefes egzersizleri yapılabilir. Son gece imtihana yönelik çalışmalar yapılmamalıdır.
– Test başlamadan özgüvenli bir duruş ile birkaç kere derin bir nefes alıp yavaşça verilebilir. Imtihan esnasında yanıtlayabileceği değerli sorulardan başlamalı, bilemediği sorulara takılıp kalmadan atlayıp sonra tekrar dönmeli, dikkatinin dağılması halinde bunun sıradan olduğunu ancak sonrasında dikkatini tekrar toplayabileceğini düşünmeli başkaca dikkat artırma teknikleri süratlice uygulanabilmelidir. Korkunun çok arttığı devirlerde bunu azaltmaya yönelik süratlice gevşeme egzersizi, denetimli nefes alıştırması yapılabilir.
– Test esnasında olumsuz mülahazalara karşı motivasyon yüksek tutulmalı ve telaşın fizikî tesirlerine de dayanılabileceği düşünülmelidir.
-Sınav sonrasında ise test iyi geçse de, geçmese de ödüllendirici ve keyif verici aktiviteler yapılması değerlidir.
– Imtihan telaşı ile birlikte obsesif kompulsif bozukluk, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, öğrenme güçlüğü, depresyon, yaygın anksiyete bozukluğu, içtimaî anksiyete bozukluğu üzere tanılar da mevcut olabilir. Bu nedenle bilirkişi desteğine başvurulması ehemmiyet arz etmektedir.
Cumhuriyet
