Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Ferdî Emeklilik Sistemi’nde toplanan milyarlarca lirayla özel bölüme kaynak sağlanabileceğini söylemesi sistemde bulunanlar açısından büyük tedirginlik yarattı. Toplam 6.8 milyon iştirakçisi bulunan BES’in büyüklüğü ağustos sonu prestijiyle 145.2 milyar liraya ulaşmış durumda.
Sözcü’de yer alan habere nazaran; bu birikime bir de 2017’de başlatılan Otomatik Iştirak Sistemi’nde (OKS) biriken 10.1 milyar lira eklenince emeklilik fonlarının büyüklüğü 155.3 milyar liraya ulaşıyor. Devlet BES’i özendirmek için 2013 yılından bu yana iştirakçilere ödedikleri meblağın yüzde 25’i oranında katkı veriyor. BES iştirakçileri, Erdoğan’ın son açıklamalarının akabinde birikimlerine dair tasa yaşamaya başladı.
ÇIKIŞLAR BAŞLADI
Çabucak herkesin aklına gelen en büyük dert, vatandaşın alın terinden biriktirdiği emeklilik tasarrufların şirketlere kullandırılması ve kaynağının kısa müddette heba edilmesi. Bankacıların verdiği bilgiye nazaran, beşerler BES fonlarını bozdurmaya başladı bile. Fondaki birikimler ile kredi olarak ne halde kaynak sağlanabileceğine yönelik detaylar şimdi netleşmedi. Lakin uzmanların verdiği bilgiye nazaran, sistemde biriken para ile uzun vadeli ve düşük faizli kredi olarak finansman sağlanabilmesi mevcut kanun ve fon yapısı ile mümkün değil.
Toplanan fonların prim yatıranların çıkarlarının aleyhine piyasayı ucuz kredi ile fonlamak için kullanılabileceği riski gerçekleşirse, bunun kanun değiştirilmeden yapılmasının mümkün olmadığı söyleniyor. Öbür yandan bu kaynak zannedildiği üzere bir kasada beklemiyor. Paranın yüzde 46’sı kamu tahvil-bonoları ile kira sertifikalarında bedellendiriliyor. Yani esasen bu para değerli ölçüde kamu kaynağı olarak kullanılıyor. Münasebetiyle BES fonlarının özel dala kaynak olmasının, Hazine’nin borçlanma imkanını da daraltacağı kaydediliyor.
VATANDAŞIN MÜLKİYET HAKKINA TECAVÜZ
Tartışma yaratan bahse muhalefetten de sert reaksiyon geldi. CHP İstanbul Milletvekili Aykut Erdoğdu, “Hükümetin iştahı, kaynakları tükettikçe vatandaşın öteki birikimlerine yöneliyor. Çalışanların kıdem tazminatlarını gözüne kestiren hükümet, personel kısmının yansılarından korkup bu fikri rafa kaldırdı. Bugün ise anlıyoruz ki, sırada vatandaşın emeklilik birikimleri var. Bu türlü bir hareket vatandaşın mülkiyet hakkına tecavüz olur. Memleketler arası finansal prensiplerin dışına çıkılmadıkça sistemden ucuz kaynak yaratma imkanı çok kısıtlı” açıklamasını yaptı.
DEVLETE ITIMADI SARSAR
GÜZEL Parti Genel Lider Yardımcısı Cihan Paçacı da “Eğer devlet olarak siz buna el koyup, üç beş tane yandaş firmaya kredi olarak düşünürseniz bu, devlete itimadı sarsar. Panik yaratıp, ferdî emeklilikten çıkmayı hızlandırabilir” diye konuştu.
CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN NE DEMİŞTİ?
Cumhurbaşkanı Erdoğan 7 Eylül’de Beştepe Millet Kongre ve Kültür Merkezi’nde düzenlenen kamuya ilişkin sigorta şirketlerinin varlık fonu altında toplandığı Türkiye Sigorta tanıtım merasimine katıldı. Erdoğan burada yaptığı konuşmada, “Devletin takviyesi ve teşvikiyle fon fiyatı 154 milyar liraya ulaşan Ferdî Emeklilik Sistemi’nde yapılacak atılımlarla gerçek dala uzun vadeli ve düşük maliyetli büyük bir kaynak sağlanabilecektir” dedi.
GEÇMİŞTE NE OLDU?
1986 yılında Yoksul Fukara Fonu (FakFukFon) olarak bilinen Toplumsal Yardımlaşmayı ve Dayanışmayı Teşvik Fonu, hem Turgut Özal hem de sonraki hükümetler tarafından çeşitli sermaye etraflarına proje dayanak ve teşvikleri ismi altında kaynak aktarmak için kullanıldı. 2011 Sayıştay kontrolünde bu fonda biriken 7.7 milyon liralık promosyon gelirinin valiler ve kaymakamlar tarafından pastane, kuruyemiş, kozmetik, çiçek, sürücü, mobilya, dekorasyon üzere harcamalarda kullanıldığı ortaya çıktı.
KEY’İN AKIBETİ DE BIREBIR
Personel ve işçileri konut sahibi yapmak için fiyatlardan zorla yapılan kesintilerle oluşturulan Konut Edindirme Yardım Fonu’nun (KEY) akıbeti de farklı olmadı. Milyonlarca kişi hiç ödeme almadı ve tek bir personel bile bu fon sayesinde konut sahibi olamadı. 1988’de kurulan Mecburî Tasarruf Fonu için patron ve devlet hissesinin yanında personellerden yüzde 2’lik mecburî kesinti yapıldı. 2006 yılında fon tasfiye edildiğinde, fonun kamu bankalarına düşük faizle yatırıldığı ortaya çıktı.
UZMANLAR NE DİYOR?
CHP İstanbul Milletvekili, Mali Müşavir Özgür Karabat, “Vatandaş BES’teki parasını dilediği üzere kullanır ve bu parayı sisteme yatırırken özel sigorta şirketleriyle bir mukavele yapar. Kontrata muhalif biçimde, tasarruf sahibinin isteği alınmadan bu paranın kullanılması başta anayasaya terstir. Anayasanın 35’inci hususu açıkça mülkiyet hakkını tanıyor ve düzenliyor” dedi. Karabat, bu türlü bir adımın özel mülkiyet hakkının ihlali manasına geleceğini savundu.
Kişisel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’na değinen Çalışma Iktisadı Uzmanı Avukat Dr. Murat Özveri, “Bireysel emeklilik fonunda birikmiş tasarrufların ucuz kredi olarak piyasaya aktarılması, yasanın maksadına karşıttır. Ne var ki bugüne kadar kurulan tüm fonlarda hiç gözetilmeyen maksat, iştirakçilerinin refahının artırılmasıdır. Yeniden bu hedefin göz gerisi edilip fondan ucuz kredi olarak kullanılması yasaya karşıt olacaktır” dedi.
VATANDAŞ NE DİYOR?
Dilek Kırmızı (Esnaf): EDİRNE
20 yıldır çalışan ve sigortasını ödeyen biri olarak bu uygulamadan emin değilim. 42 yaşındayım ve 53 yaşından evvel de emekli olamıyorum. 10 yıl daha çalışabilecek miyim, bilmiyorum. Yaşım gelene kadar ekonomik olarak ne durumda olacağımızın hiçbir teminatı yok. Devlet himayesi altında olduğumuz halde ne vakit emekli olacağımızın bile bir garantisi yok. BES’te toplanan paranın özel bölüme kaynak olarak kullandırılabileceği konusunun da altı çok boş geliyor. Bu paranın tekrar vatandaşa döneceğinin garantisini kim verebilecek? Vatandaşlar problemlerini kendi çözmeye çalışıyor. Devlet, bu paranın özel dala kaynak olarak kullandırılmasını halka nasıl açıklayabilir? Bu hususta itimat vermesi lazım.
Faysal Akgün (İşsiz): ELAZIĞ
BES’te toplanan paraların özel bölüme aktarılmasını gerçek bulmuyorum. Yıllarca gece gündüz demeden emeklilik hayaliyle çalışarak alacağımız üç beş kuruşun fondan çıkartılıp büyük yandaş iş adamlarına aktarılmasını vatandaşın emeğinin gasp edilmesi olarak görüyorum. İktidarın gözü yıllardır halkın cebinden ne koparacağım diyerek geçti. Artık de BES’te toplanan paralara gözünü dikti. Vatandaş ekmeğe muhtaçken iktidarın hâlâ zenginleri düşünmesini anlamıyorum. Vatandaşın artık iktidarın bu ikili standardını görüp ona nazaran tercihini yapması gerekiyor.
Esin Yamaç (Avukat): MUĞLA
Hükümet, daha doğrusu Cumhurbaşkanı, yandaşlarına kaynak yarattı ve yeniden onlara yarayacak bu proje. Yeniden çalışanların sırtından yaptığı kesintileri memleket hayrına olmayacak bir formda kullanacağından eminim. Hükümet kalkıp sigorta primlerinin yanı sıra öteki bir kaynak bulamadığından, ya da yeni bir kaynak bulma arayışı içinde ferdî emekliliği de çalışanlara mecburî hale getirdi. Oradan da bir kaynak yaratmaya çalışıyor. Yani çalışanlardan hem SGK pirimi kesiyor, hem de ferdi emeklilik fonu ismi altında bir kesinti yapma yoluna gitti.
Cumhuriyet
