Suudi Arabistan’da bir müddettir toplumsal medyada örgütlenen ve yaklaşık bir aydır ivme kazanan Türk eserlerini boykot kampanyası sürüyor.
Türk eserlerinin kampanya öncesi de gümrüklerde sıkıntılarla karşılaştığı ülkede, 2 Ekim’de Suudi Arabistan Ticaret Odaları Lideri Ajlan al-Ajlan’ın Twitter hesabından yaptığı davet boykotu güçlendirdi.
Suudi basını, boykotun iş etraflarından de dayanak gördüğünü ve büyüdüğünü yazdı.
BBC İzleme Servisi’nin aktardığına nazaran Suudi basınında sık sık boykota dair haberler çıkıyor.
Suudi gazetesi Sabq’a nazaran Türkiye’de mesken alan Suudi Arabistanlıların sayısı boykot kampanyasıyla birlikte yüzde 75 azaldı.
Suudi Arabistan merkezli Arab News sitesine konuşan siyasi analist ve memleketler arası alakalar uzmanı Dr. Hamdan al-Shehri, “Bu boykot kampanyasının gerisinde Türkiye’nin Orta Doğu ülkelerine müdahalesi yatıyor” dedi ve ekledi:
“Bu Türkiye’nin Irak, Suriye ve Libya’daki müdahalelerine karşı Suudi halkının iletisi.”
Boykot nasıl başladı?
BBC Arapça Servisi Körfez Ülkeleri Muhabiri Nisrine Hatoum, “Kampanyayı başlatan resmi vazifeliler değil halk oldu. Birtakım ünlü isimler buna dayanak verirken yetkililerden bu tarafta bir açıklama gelmedi” diyor:
“Bu kampanya 1 Eylül’de, Suudi mahkemesinin Cemal Kaşıkçı cinayetine dair kararını açıklamasının akabinde gelişen vakalar sonucu başladı.
“O devir Türk yetkililer Suudi yargısının güvenilirliğine dair kuşkularını belirtti ve Suudi yetkilileri Türkiye’deki yargılama süreciyle işbirliği yapmaya çağırdı.
“Bunun üzerine toplumsal medyada Türk eserlerini boykot etmeye dair etiketler açıldı. Kampanya 2 Ekim’de, Kaşıkçı cinayetinin ikinci yıldönümünde daha da büyüdü.”
‘Yatırım ve ithalat yapmayın, Türkiye’ye gitmeyin’
Suudi Arabistan Ticaret Odaları Lideri Ajlan al-Ajlan’ın 2 Ekim’de Twitter hesabından yaptığı açıklamada üç alanda ambargo davetinde bulunduğunu aktaran Hatoum, bunların “Türkiye’ye yatırım yapmayın, Türkiye’den ithalat yapmayın, Türkiye’ye turizm için gitmeyin” olduğunu söylüyor.
Suudi devletinden resmen bir boykot daveti gelmese de, ülke idaresinde resmi bir sıfatı bulunmayan Suudi Prens Abdulrahman Bin Musa’ad Twitter hesabından yaptığı paylaşımda boykot kampanyasına dayanağını açıkladı.
Prens Abdulrahman, bunu Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Katar ordusuna takviyesi nedeniyle yaptığını belirtti.
Getty Images2019’da da Suudi Arabistan’da Türkiye’nin boykot edilmesine dair davetler yapılıyorduTürkiye, Suudi Arabistan’daki boykottan nasıl etkilenebilir?
Suudi Arabistan geçen yıl Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı 13. ülkeydi. Bu yıl ise 15. sırada.
2019’un birinci 9 ayında 2,4 milyar dolar ihracat yapılırken bu sayı 2020’nin birinci 9 ayı için 2 milyar dolar oldu.
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) bilgilerine nazaran 2019’da Suudi Arabistan’a ihracat gerçekleştiren 7 bin 643 şirket bulunuyordu.
Husus hakkında BBC Türkçe’ye bilgi veren TİM, bu şirketlerin büyük bir kısmının ihracatının düşüşte olduğunu belirtti.
Türk eserleri boykot kampanyasından evvel de Suudi Arabistan gümrüklerinde sıkıntılar yaşıyor, bazen uzun müddetler bekletiliyordu.
TİM, bu yıl içinde Ağustos’a kadar Suudi Arabistan’a yönelik ihracatın öbür ülkelere olan ihracata paralel bir seyir izlediğini lakin Eylül’den itibaren başka ülkelerden negatif olarak ayrıştığını belirtiyor.
Türkiye’nin Eylül ayındaki ihracatı evvelki yılın tıpkı ayına nazaran yüzde 6,5 artarken Suudi Arabistan’a ihracat yüzde 15 azalmıştı.
1 Ocak-30 Eylül tarihleri ortasında Türkiye’nin ihracatı yüzde 10,4 azalırken Suudi Arabistan’a ihracat yüzde 16,1 azalmıştı.
Bu süreçte en büyük düşüş, yüzde 50 ile kimyevi hususlar dalında yaşandı.
TİM datalarına nazaran Suudi Arabistan’a en çok ihracat yapan vilayetler İstanbul (887 milyon dolar), Gaziantep (233 milyon dolar) ve Bursa (126 milyon dolar).
Hatay Büyükşehir Belediye Lideri Lütfü Savaş da Twitter hesabından yaptığı açıklamada ambargonun Hatay’daki iş insanlarını mağdur ettiğini söyledi, manilerin kalkması gerektiğini söyledi.
Suudi Arabistan'ın uyguladığı ticaret ambargosu Hatay'daki iş insanlarımızı mağdur etti. Ambargo nedeniyle işleri sekteye uğrayan iş insanlarımız, Suudi Arabistan ile ihracatın yeniden önünün açılmasını ve getirilen engellerin kaldırılmasını bekliyor. pic.twitter.com/YgAek2dQT3
— Lütfü Savaş 🇹🇷 (@DocDrLutfuSavas) October 12, 2020
İhracatın bilhassa Gaziantep iktisadında değerli bir yer tuttuğunu aktaran TİM, en fazla ihracat yapılan dalların ise halı, hazır giyim ve kimyevi hususlar olduğunu belirtiyor.
Suudi Arabistan, Türkiye’nin ticaret istikrarının müspet olduğu az sayıdaki ülkeden biri. 2019’da Türkiye’nin bu ülkeye ihracatı, ithalatından 1,2 milyar dolar daha fazla oldu.
TÜİK bilgilerine nazaran iki ülke ortasındaki ticaret hacmi son yıllarda azalma eğilimi gösterdi. 2015’te 5,59 milyar dolara ulaşan hacim, 2017’de 4,8 milyar dolara düştü, 2019’da ise 5,1 milyar dolar oldu.
İki ülke ortasındaki ilişiler, Suudi Arabistan ve birtakım Orta Doğu ülkelerinin Katar’a ambargo uygulamaya başladığı 2017 yılında Türkiye’nin Katar’ı desteklemesi nedeniyle gerilmeye başlamıştı.
Suudi televizyonu Al Arabiya’ya nazaran Arap ülkelerinde Türk eserlerine yönelik boykot nedeniyle Türkiye’nin kaybı 20 milyar doları bulabilir.
Getty ImagesTürkiye’de iş dünyası ne düşünüyor?
Bu boykot ticaretle ilgilenen çok sayıda kuruluşun da gündeminde.
TİM, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu, Dış Ekonomik Bağlar Heyeti, TÜSİAD, Türkiye Müteahhitler Birliği ve Memleketler arası Yatırımcılar Derneği bahisle ilgili ortak bir açıklama yayınladı.
“Suudi Arabistan’da ülkemiz firmalarına yönelik giderek artan bir olumsuz tavır sergilenmeye başladığını üzülerek takip ediyoruz” diyen örgütler açıklamalarına şöyle devam etti:
“Firmalarımızdan mal tedarik eden birçok Suudi firmasına, Türkiye’den ithalat yapılmaması için taahhütname imzalatıldığı da tabir edilmektedir. Münasebetiyle bu husus ikili ekonomik bağların boyutunu da aşarak global tedarik zincirleri açısından da sorun haline gelmiştir.
“Bu çerçevede Türk iş insanları olarak, ticari ve ekonomik münasebetlerimizdeki meseleleri çözmek için Suudi yetkililerden somut adımlar atmasını bekliyoruz.
“Yapıcı diyalog ve karşılıklı işbirliği ile her türlü sorunu çözebileceğimize ve tüm manileri birlikte aşabileceğimize samimiyetle inanıyoruz.”
Ticaret Bakanlığı, BBC Türkçe’nin, Türkiye’nin bu sorunu çözmek için ne üzere teşebbüslerde bulunduğu sorusuna cevap vermeyeceğini belirtti.
Suudi Arabistan ile yaşanan krizi yakından takip ve isminin açıklanmasını istemeyen bir iş insanı BBC Türkçe’ye, iş dünyasının meselelerin çözülmesi için siyasetçilerden atak beklediğini, sorunun siyasi olması nedeniyle tahlilin de siyasi olması gerektiğini anlattı.
Ticaret Bakanlığı’nın mevzuyu takip ettiğini, şirketlerin görüşlerine başvurduğunu söyleyen iş insanı, Cumhurbaşkanlığı tarafından yürütülen bir teşebbüsün daha olduğunu aktardı.
Suudi Arabistan’da Türk eserlerine yönelik boykotun yanı sıra tüm ülkelere yönelik gümrük vergisini artırdığını, ithalatını azaltmayı hedeflediğini ve Türk eserlerinin bundan da etkilendiğini belirten iş insanı, Riyad’ın yerli sanayi atılımıyla ülke içindeki üretimi artırmayı hedeflediğini, petrol fiyatlarının düşmesi nedeniyle ülke iktisadının yapısının değiştirilmeye çalışıldığını söyledi.
Suudi Arabistan’da diğer ülkelere emsal boykot uygulanıyor mu?
Suudi toplumsal ağlarında birkaç gündür, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un Muhammed Peygamber karikatürlerini göstermenin söz özgürlüğü olduğuna dair açıklamaları nedeniyle Fransa’ya yönelik boykot davetleri da yapılıyor.
Suudi Arabistan’da 2017’den bu yana Katar eserlerini de boykot ediyor. Ancak o boykotun Türkiye’ye yönelik boykottan farkı vardı.
BBC Arapça Servisi Körfez Ülkeleri Muhabiri Nisrine Hatoum “Katar ile durum büsbütün farklı” diyor ve ekliyor:
“Suudi yetkililer resmen Katar’ı ambargo kararı almış ve bu karar Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn ve Mısır tarafından da desteklenmişti.”
Getty ImagesCumhurbaşkanı Erdoğan ile Veliaht Prens Selman’ın münasebetleri bir müddettir makusSuudi halkı ne düşünüyor?
Hatoum, Suudi halkının boykota bakışını ise şöyle anlatıyor:
“Bazı Suudiler boykot ulusal bir vazifedir diye düşünüyor. Kimi şirketler ve mağazalar son devirde Türk eserlerini satmayı bıraktı. Süpermarketlerde ‘Bundan sonra Türk eserleri satılmayacaktır’ ilanları yer alıyor.
“Bir Suudi, Türkiye’de yapıldığı için udunu yaktı. Bu boykotun toplumsal medyada geliştiğini ve internette yayıldığını söyleyebiliriz.”
Suudi Al Arabiya kanalı 25 Ekim’deki yayınında, Suudi üreticilerin Türkiye’den alınan eserlerin alternatiflerini üretecek kapasitede olduğunu aktardı.
Kanala konuşan Suudi iş dünyasından isimler ülkedeki besin, inşaat ve tüketici eserleri dalının gelişmiş olduğunu, tüketicilerin bu açıdan bir kahır yaşamayacağını söyledi.
Lakin bu eserlerin Türk eserlerinin fiyatıyla rekabet edip edemeyeceği bilinmiyor. Suudi Arabistan’da ortalama aylık maaş 2018 bilgilerine nazaran 10 bin 238 riyaldi. Bu şimdiki kurla 2 bin 729 dolara denk geliyor.
Türkiye’de emekçi maaşlarının daha düşük olması nedeniyle üreticiler döviz bazında ucuz eserler üretebilirken, Suudi Arabistan’daki emekçi maaşlarının Türkiye’den yüksek olması bunu zorlaştırabilir.
Cumhuriyet
