Mardin deyince gözümüzde Mezopotamya ovasına görünümüne bakan eski taş meskenler ve dar sokaklar canlanır. Buğday sarısı renginin hakim olduğu bu tarihi kentte ormanlık ve yeşillik alan ise epey az. Kentin yamacına kurulduğu yüksek doruğun kimi kısımlarında karşımıza çıkan çam kümeleri ise Mardin’in yeşillik gereksinimini karşılamaktan uzak.
Diş hastanesi ve Artuklu Üniversitesi Yabancı Lisanlar Fakültesi’nin ardında, evvelce kentin çöplerinin dökülmüş olduğu 48 dönümlük alan 71 yaşındaki Şeyhmus Erginoğlu’nun 26 yıllık emeğinin sonucunda küçük bir ormana dönüştü.
Tek başına yarattığı bu küçük orman, şu an kuşların yuvalandığı, insanların yaz aylarında gölgesinde serinlediği bir nefes alanına dönüşmüş durumda. Bu alandaki 11 bin ağacın tamamını Erginoğlu kendi elleriyle dikti.
Bölgede ‘Şeyhmus Amca’ olarak anılan Erginoğlu’nu, kendi dünyasında yani ormanında ziyaret ediyoruz. Telefon kullanmayan Erginoğlu’nu 48 dönümlük toprakta bulmak kolay değil. Yüksek sesle bağırıyor, sesleniyoruz ancak beyhude.
Hastane bahçesindeki çaycı, “Karşıdaki büfeye gidin, nerede olursa olsun, bir şeyler yemek ve namaz kılmak için öğle saatlerinde genelde oraya gider” diyor.
Büfe sahibi “Şeyhmus Amca, iki günde 300 fidan dikti, yorulmuştur, bugün daha gelmedi” diyerek bize adresini veriyor.
Kente nefes veren Şeyhmus Amca’yı tanımayan yok üzere, adresten emin olmak için Şehidiye Cami Minaresinin yükseldiği aile çay bahçesindeki bir bireye daha soruyoruz.
“Az evvel buradaydı, meskenine gitti” diyerek yolu tanım ediyor: “Karşıdaki dar sokaktan beş yüz metre yürüyün, bahçesinde ağaçlar olan konutun onun.”
Yapay çiçeklerle renklendirilmiş ‘abbara’ olarak bilinen üstü kapalı taş sokaklardan ilerliyoruz, adres tanımıyla konutu bulmak sıkıntı olmuyor, mavi kapısının önüne yeni diktiği defne ağacı ve bahçesinin köşesinde yükselen çam ağacı, terasından dökülen asma kolları bizi yanıltmıyor.
Şeyhmus Amca bizi güler yüzle karşılıyor, içeriye buyur ediyor. Küçük girişteki iki büyük saksıda uzunluk veren limon ağaçları ise meyve dolu. “Bu yıl iyi meyve tuttu, birçoklarını komşulara verdim” diyor.
Limon ağaçlarının önünde durduğu camekanlı kapı ise bir terasa açılıyor. Görünümlü terasındaki defne ağacı, siyah ve beyaz üzüm veren asma çardağını ve süs narını da gösteriyor.
“İki gün bahçede çok yoruldum, öğlenden sonra gitmeyi planlıyordum” diyerek oturma odasına geçiyoruz.
Yıllar öncesinden asıldığı aşikâr olan seccadelerin süslediği duvarları, kubbeli tavanıyla tipik bir Mardin taş örneği olan konutunda Şeyhmus Amca tek başına yaşıyor. Büyük dedesi, Batman’ın Sason ilçesine bağlı Bekirhan Köyü’nden göç etmiş.
“Hayatımın büyük bir kısmı bu meskende geçti, anne ve babamla bir arada yaşıyorduk. Sekiz erkek dokuz kardeştik, herkes kendi hayatını kurdu, anne ve babamın vefatından sonra yalnızca ben kaldım” diyor.
BBCŞeyhmus Amca, 1970 – 1995 yılları ortasında kamyon sürücülüğü yapmış.
“Kuveyt, Bahreyn, Arabistan, İran, Irak ve Suriye’ye, Türkiye’deki tüm kentlere yük taşıdım. Alışılmış evvelce taşıdığın yükün hamallığını da yapardık, kolay değildi. 25 yıldan sonra 1995’te bu işi bıraktım” diye anlatıyor.
Hiç evlenmemiş Şeyhmus Amca, “Kısmet olmadı galiba, çocuğum da yok” diyor.
“Belki de böylesi daha güzel oldu, evlenmiş olsaydım, ağaçlara vakit ayırmayabilirdim, hem hangi bayan, kocasının vakti ağaçlarla geçirmesine müsaade verir ki” diyerek gülüyor.
Mescitten sala sesleri yükseliyor, “Bugün üçüncü sala. Koronadan çok kişi öldü, bu yüzden ben de dışarıya çıkmamaya itina gösteriyorum” diyor.
Asıl korkusu ise kendisi değil, çocukları üzere gördüğü ağaçları ve ailesi üzere sevdiği küçük ormanı.
“Ölüm Allah’ın buyruğu, o denli ya da bu türlü öleceğiz, hayrımızla, şerrimizle Allah’ın huzuruna çıkacağız, benim kaygım mevtten değil, ben ölürsem bu ağaçlara kim bakacak?”
Ormanlık alana gitmek üzere meskenden çıkıyoruz ve yol boyunca bize geçtiğimiz güzergahlarda emeğiyle uzunluk vermiş ağaçları işaret ederek başlıyor anlatmaya:
“Yeniyol’da, Nusyabin Yolu’nda, Kasımiye Medresesi’nde, mezarlıklarda binlerce ağaç diktim…”
Eski PTT binası karşısındaki Şehidiye Camii ile tarihi Latifiye Camii çeşmeleri dahil, Mardin’de 50’yi aşkın çeşme için tünel kazmış. Çeşme açma işini de köyde babasından öğrenmiş. 500 metre uzunluğundaki kanalı da üç yıl evvel açmış.
“Şehidiye Camii’nin 60 yıl evvel cami çeşmesi kurudu, suyu kesildi, üç yıl boyunca 500 metre uzunluğunda dar bir tünel kazdım ve kaynağa ulaştım, 60 yıldan sonra çeşme kaynağından akmaya başladı. Riskli bir iş, daracık kanalda suyu bulmaya çalışmak güç, bir kezinde tünelin bir kısmı çöktü, az kalsın ölüyordum, fakat bu işi de herkes yapamıyor, beşerler dua ediyor bu bana kâfi.”
BBCDiş Hastanesi’ne geldikten sonra küçük ormanına hakikat yokuş aşağıya iniyoruz. Periyodun orman müdürünün dayanağıyla bu alanı ağaçlandırdığını söyleyen Şeyhmus Amca, ağaçların sulanması için gerekli suyu, belediyenin getirip bahçenin yüksek bir noktasına koyduğu su tankeri sağladığını söylüyor.
Yamaçtan aşağıya inmek kolay değil. Önde Şeyhmus Amca, artta biz suratına yetişmeye çalışmak kolay olmuyor. Yaşına karşın eğimli toprakta hiç zorlanmadan elinde çapasıyla yürüyerek anlatmaya devam ediyor.
“Özellikle fidanları beş yıl boyunca sulamak lazım, yoksa kurur” diyerek gündüz gözüyle yürümekte zorlandığımız toprağa o her gece saat 1-2 üzere gelip ağaçları suladığını anlatıyor.
“Her adımını ezberledim artık, hangi ağaç nerede biliyorum” diyor ve karşı yamacı göstererek içinde yürüdüğümüz ormanlık alanın da daha evvel çöple dolu olduğunu, burayı ağaçlandırmanın hiç kolay olmadığını anlatıyor.
BBC“Kamyonlarca naylon, plastik ve moloz çıkardım bu alandan. Kolay olmadı fakat sabırla her şey mümkün oluyor…”
Gözlerinde gurur tabiriyle ağaçları gösteriyor bize. Yerde gördüğü her filize memnun oluyor ve bu hissini “Bunları ben ekmedim, kozalaklardan dökülen tohumlarla yeşermişler. Boşuna dememişler bir ağaç bir orman demek diye” kelamlarıyla lisana getiriyor.
Küçük ormanını dolaşmaya çıktığımızda, karşı yamaçta otların yakıldığını görünce Şeyhmus Amca, bir müddet evvel 200 çam ağacının da otlarla bir arada yandığını anlatıyor.
“Her gün buraya gelerek yabani otları temizliyorum, giden gelen çok oluyor, otları temizlemesem yangın riski çok yüksek, bu yüzden her gün elimde çapa ile ot temizliyorum, çamları buduyorum, altta kalan kolları kesiyorum, otlar çıkmasın diye ilaçlıyorum yerleri. Burada hayvan yetiştiren kimi komşular var. ‘Ağaçların hayvanlarımızın otlandığı alanı sınırladı’ diyerek vakit zaman reaksiyon gösterenler de oluyor.”
Çam fidelerini Orman Müdürlüğü’nden fiyatsız alıyor lakin kayısı, yeni dünya, elma, limon, dut, ceviz, madem, nar, incir, zeytin üzere bahçede bulunan yüzlerce meyve ağacının fidanlarını parasıyla satın almış:
“20 bin liraya yakın meyve fidanı aldım, bahçede üç yüz kayısı, iki yüz zeytin ve yüze yakın ceviz ağacı var, onlarca incir ağacı ve elma ağacı var. Beşerler buraya meyve toplama geliyorlar, burası benim değil, burası herkesin, ağaçlara ziyan vermemek şartıyla kim isterse gelip alabiliyor.”
BBCOnlarca dönümlük alanın sulanması için gerekli plastik boruların maliyetini ve ağaçların kurtlanmasını engellemek için gerekli ilaçların maliyetini de kendisi üstlenmiş.
Küçük ormanına her gün geldiğini söyleyen Şeyhmus Amca, yağmur ve çamur olduğu günler gelmediğini böylesi günlerde çok sıkıldığını söylüyor.
“Her gece saat 1-2 üzere geliyorum, ağaçları suluyorum, gelmediğim günler sanki keçiler ya da çocuklar bahçeye girip ağaçlara ziyan verdi mi diye endişeleniyorum lakin kimsenin bilerek ağaçlara ziyan vermeyeceğini biliyorum, beşerler beni tanıyor, emeğime hürmet duyup beni seviyorlar, ben de buna karşılık buraya geldiklerinde onlara pürüz olmuyorum, istedikleri meyveleri alıp götürebiliyorlar.”
Biraz sonra köydeki bahçesine meyve ağacı dikmek istediğini söyleyen Vahit ismindeki bir adam bahçeye geliyor ve birkaç kayısı ve yeni dünya fidesi alıyor.
“Şeyhmus Amca’nın emeği çok büyük, bu alan onun emeğiyle bu hale geldi, onu çok seviyoruz” diyor.
“İnsanların buraya gelip, Allah razı olsun demesi de beni çok memnun ediyor, bu bana yetiyor. Ağaçlar insanlara nefes, oksijen oluyor. Burası benim değil, hepimizin” diyerek duyduğu hoş kelamların onu ne kadar keyifli ettiğini görüyoruz.
Alandaki binlerce ağacı tek tek denetim ettiğini ve hangi ağaçta ne sorun var, bildiğini anlatıyor. Kurumuş bir ceviz ağacını da üzülerek gösteriyor. Kendince geliştirdiği bir prosedür bu ağacı kurtaramasa da başkalarında yararlı olmuş.
“Ağaçlar da tıpkı çocuk üzeredir, onlar da binbir emekle büyür, çocuklar her yaşta itinaya muhtaç ya, ağaçlar da o denli. Gözünüz daima üzerlerinde olmalı…”
Cumhuriyet
