Washington arabuluculuğunda İsrail ile Arap ülkeleri ortasında bağların olağanlaşmasına yönelik mutabakat kervanına Fas da katılırken Trump idaresinin bu ülkeyle savunma mutabakatı için düğmeye bastığı savunuldu. Geçen perşembe günü ABD Lideri Donald Trump, Fas ve İsrail’in tam diplomatik bağ kurulmasına yönelik mutabakata vardığını ve Batı Sahra’da Fas’ın hâkimiyetini tanıdıklarına dair bir bildirge imzaladığını duyurmuştu. Reuters ajansının haberine nazaran, bu mutabakatla birlikte Trump idaresi Fas’a insansız hava araçları, güdümlü silahların satışını kapsayan 1 milyar dolarlık muahede için harekete geçti. Muhtemel muahede için Trump idaresinin Kongre’yi bilgilendirdiği savunuldu.
Fas, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Bahreyn ve Sudan’ın akabinde İsrail’le son birkaç ay içinde diplomatik bağ kuran dördüncü Arap ülkesi, Mağrib bölgesinde ise birinci ülke olmuştu. ABD-İsrail cephesi İran’a karşı Körfez’in kimi Sünni ülkesiyle müttefik. Türkiye’ye Rus hava savunma sistemi S-400 alımı gerekçesiyle F-35 uçaklarına yönelik yaptırım kartı açarken Ankara ile tansiyonlu münasebetlerdeki BAE’ye bu uçakların satışı için Kongre’nin onayını bekliyor. ABD’nin BAE ile silahların satışının da yer aldığı savunma mutabakatı planının bütçesi kimi kaynağa nazaran yaklaşık 23 milyar dolar. Geçen yıl ABD’nin Bahreyn’le de füze sistemleri dahil 2 milyar 478 milyon dolar karşılığında savunma muahedesine vardığı haberleri gündeme gelmişti.
BATI SAHRA SORUNU
Öte yandan Rabat’ın İsrail’le olağanlaşma muahedesine karşılık Trump’ın Batı Sahra’da Fas’ın hâkimiyetini tanıdıkları açıklaması da Rabat-Cezayir ortasındaki tansiyonu artırdı. Cezayir, Batı Sahra’nın bağımsızlığı argümanıyla 1970’lerden bu yana bölgede faal olan Polisario Cephesi’ne takviyesiyle biliniyor. Fas bölgenin kendi egemenliğinde kalması gerektiğini sık sık vurguluyor. Polisario Cephesi, 1991’de BM’nin arabuluculuğunda varılan ateşkes mutabakatına kadar Fas güvenlik güçlerine karşı silahlı gayret yürütüyordu. Ateşkes mutabakatından bu yana Batı Sahra’nın statüsüyle ilgili görüşmeler muvaffakiyete ulaşamadı. Cezayir Başbakanı Abdulaziz Cerrad dün bir aktiflikte yaptığı açıklamada, ABD’nin adımına reaksiyon gösterdi. “Dış güçlerin sonda yürüttükleri faaliyetlerle ülkesini maksat aldığını” söyledi. Cerrad, komşu ülke Fas’ın İsrail ile alakaları olağanlaştırmaya başlamasının bunun açık bir göstergesi olduğunu savundu. “Bölgesel manada etrafımızda önemli problemler bulunuyor. Siyonist oluşumun hudutlarımıza yaklaşması için gerçek bir irade ortaya konuyor” tabirini kullandı.
İsrail’in Arap ülkeleriyle yakınlaşma atılımlarına Filistin’den reaksiyon yükseliyor. İran’dan da evvelki gün Fas’ın kararına reaksiyon geldi.
Cumhuriyet
