Anadolu kuraklığın pençesinde. Yağış ya yok ya da çok az. Bir yandan barajlarda su kalmazken, öteki yandan yağış bekleyen çiftçi de toprak nemlenmediği için ekim yapamadı. Buğday ekimi gecikti. Ege’de yağışların yetersizliği nedeniyle zeytin gelişemedi, kolunda kavruldu. Yağ ölçüsü düştü. Tüm bunlara tahlil için sulama yatırımlarının artırılması gerekiyor. Bu işi yapması gereken Devlet Su İşleri (DSİ). Fakat sulama yatırımlarında DSİ ile protokol imzalayan TOKİ devreye sokuldu. Çiftçiye verilen kredilerin faizleri ile mazotun piyasa fiyatlarının üstünde olduğu da bir öbür tenkit konusu. Zordaki çitfçi bir umut son çıkan “torba yasa” ile borçlarının yapılandırılmasını, ertelenmesini bekliyordu. Lakin çabucak hemen bütün vergi, prim borçları ile cezalar yapılandırılırken, çiftçilerin borçları kapsam dışında bırakıldı. Borcunu ödeyemeyen çifçtiye haciz gitmeye başladı. Traktörler, yerler, tarlalar haczediliyor.
SULAMA YATIRIMI KOŞUL
Çiftçinin “zor yılını” TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İdare Heyeti Lideri Baki Remzi Suiçmez gazetemize anlattı. Suiçmez’in değerlendirmeleri şöyle:
– Türkiye en kurak eylül ve ekim aylarını yaşadı. Kasımda da kâfi yağış olmadı. Toprak nem seviyesini gereğince sağlayamayınca, tava gelmeyince ekim de gecikiyor. Ekim yapılsa bile tohum nem olmadığı için gelişemiyor. Bu üretimi de olumsuz etkiliyor. Bir kuraklık var. Meteoroloji dataları de bunu doğruluyor.
– Aslında tahlil sulama yatırımlarının artırılmasında. Üretimin olabildiğince tabiat şartlarına bağımlılığının azaltılması gerekiyor. Bilimsel olarak kuraklığa karşı en temel tahlil bu. “Sulama yatırımları artırılacak” denilse de gelinen nokta hudutlu.
– Ziraî sulama bir “kültür”. Yalnızca baraj, gölet, ana sulama kanalı yapmakla bu sorun çözülmüyor. Suyun tarlanın en uç noktasına kadar götürülmesi, tarla içi sulama faliyetlerinin yapılması gerekiyor. Bunu da uzman kamu kurumlarının DSİ’nin, kapatılan Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün yapması gerekiyor.
– Üretim şartları dışında çitfçinin elinde kâfi para da yok. Borçlanmak zorunda kalıyor. Tarım Kredi’ye borçlanıyor. Lakin Tarım Kredi’nin faizleri, mazotu piyasanın çok üstünde. Olağan şartlarda piyasanın altında bir fiyata verilmesi gerekirken, verilmiyor. Maliyetler yüksek.
– Başka kesimlerde kredi ödemelerine daha uzun mühlet erteleme varken Tarım Kredi 6 aylık erteleme yapıyor. TBMM’den geçen “torba yasa” ile birçok borç ertelendi. ‘Tarım Kredi borçları da yapılandırılacak’ denildi. Maalesef olmadı. Birçok bölümde yatırıma kolaylık sağlanırken çiftçiye bu yapılmadı.
BUĞDAY EKİLEMEDİ, ZEYTİN KISMINDA KURUDU
Çiftçi beklemede. Yağışları bekliyor. Buğday ekiminde kahır var. Gecikme arttıkça badire da büyüyecek. Evet, kuraklık var lakin kuraklığa tahlil için izlenen yolda da sorun var.
Tahlil üretmek yerine buğday, arpa ithal ediliyor. Evvelce dünyaya kırmızı mercimek satardık artık mercimeği bile dışarıdan alır duruma geldik.
Şu anda hacizler başladı. Daha da sürecek. Çiftçi kuraklık şartlarında bir yerden para bulmak zorunda. Aldığı parayı ödeyemezse traktörü, yeri, tarlası haciz kıskacında. Buna tahlil bulması gereken yer Tarım Bakanlığı’dır, iktisattan sorumlu bakanlıklardır. “Torba yasada” çiftçiler hariç herkese kredi ödeme kolaylığı sağlandı. Çiftçiye sağlanmadı. Bir yandan kuraklık bir yandan da bu uygulamalar var.
DEVLET SU İŞLERİ ÇEKİLİYOR
– DSİ’nin bütçe kısıtı var. Sulama yatırımlarına kaynak ayrıldı fakat şöyle bir yanlış yapılıyor: DSİ güçlendirilmek yerine sulama yatırımlarının TOKİ tarafından yürütülmesi için protokol imzalandı. İnşaat dalı daraldığı için TOKİ bu alana sokuldu. Lakin TOKİ’nin uzmanlık alanı ziraî sulama değil ki. İnsanların meskenleri üzere, kanal yapılıp orada bırakılacaksa bu istenileni sağlamaz.
– DSİ epeydir alandan çekiliyor. Şu anda kendisinin yapması ya da yaptırması gereken işleri protokol üzerinden TOKİ’ye yaptırıyor. Bu işlerin uzman kamu kuruluşları tarafından yapılması lazım. DSİ’nin misyon alması, Köy Hizmetleri ya da küçük sulama hizmetleri yapan uzman kurumların tekrar kurulması lazım. Bu işler vilayet özel yönetimlerine verildi. Lakin vilayet özel yönetimlerinin içme suyu, yol üzere çalışmaları içinde ziraî sulama ihmal ediliyor.
TAHTALI’DAN İLETİ VAR
YAĞMUR YAĞMAZSA İZMİR’İN 320 GÜNLÜK SUYU KALDI
İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer, kentin içme suyu gereksiniminin yarıya yakın kısmını karşılayan fakat son devirde kuraklık nedeniyle su düzeyi önemli oranda düşen Tahtalı Barajı havzasında incelemelerde bulundu. İzmir’in can damarı pozisyonundaki barajda su düzeyinin büyük ölçüde azaldığını ve bu durumun gözle görünebilir bir hal aldığını belirten Soyer, İzmirlilere “tasarruf” davetinde bulundu.
‘TASARRUF YAPALIM’
Soyer, “İzmir’in içme suyu kullanımının yaklaşık yarısını karşılayan Tahtalı’da geçen yıl tıpkı vakitlerde yüzde 65 olan doluluk düzeyi, bugün yüzde 35’lere düşmüş vaziyette. Bu bir alarm. Çok önemli bir tehdit kapımızda” diye konuştu. Suyun dikkatli kullanılmaması halinde çok büyük bir problemle karşı karşıya kalınacağı ikazında da bulunan Tunç Soyer, şunları söyledi: “Çok hassas bir noktadayız. Çok kırılgan bir noktadayız. Şu anda birçok hemşerim, arkadaşım farkına varmıyor ancak ihtar yapmak bizim vazifemiz. Herkesin su kullanımında harika bir tasarruf yapması ve çok titiz olması gerekiyor. Bu vesile ile tüm İzmir’e davet yapıyoruz.” İZSU Genel Müdürlüğü Su Arıtma Dairesi Lideri Hakan Alpsoykan “Hiç yağmur yağmazsa suyumuz 320 gün kadar yetecek” dedi.
İSTANBUL’DA BARAJLAR ALARMDA
ÖMERLİ’DE 10 YILIN EN DÜŞÜK DÜZEYİ
stanbul’a içme suyu sağlayan barajlar alarm vermeye devam ediyor. Ömerli Barajı’nın kuruyan Buyruklu bölgesi havadan görüntülendi. Anadolu yakasının kıymetli içme suyu kaynaklarından Ömerli Barajı’nda doluluk oranı son 10 yılın en düşük düzeyine ulaşarak yüzde 28 oranına geriledi. Barajın Buyruklu bölgesi ise büsbütün kurudu. Buyruklu bölgesinin 6 ay evvelki durumu ile son halinin imgesi içler acısı durumu gözler önüne serdi.
Cumhuriyet
