Türkiye’nin bir periyot bölgedeki en kıymetli müttefiki olan Suudi Arabistan’la yalnızca diplomatik değil ekonomik münasebeti de sıkıntılı. Türkiye’nin, iki ülke ortasında sıcak dostluğun bulunduğu periyotta yapılan bir silah alışverişinden doğan 66,2 milyon dolarlık alacağını tahsil edemediği ortaya çıktı.
Evvelki gün 2017 ve 2018 hesapları TBMM’de denetlenen Makine ve Kimya Sanayisi Kurumu’nun (MKE) 2019 yılı kontrol raporunda Suudi Arabistan’a yapılan bir silah ihracatından kaynaklanan milyon dolarlık alacakla ilgili tespite yer verildi.
Raporda, mühimmat satış mukavelelerinde, teslimat yapıldığı halde alıcının borcunu ödememesi durumuna ait rastgele bir yaptırımın yer almaması eleştirildi.
UÇAK BOMBASI SATIŞI
Raporda yer alan bilgilere nazaran, Suudi Arabistan Kraliyet Hava Kuvvetleri (RSAF) ile MKE ortasında 2016 ve 2017 yıllarında 3 tip uçak bombası ihracatını kapsayan 36,3 milyon ABD Doları, 51,2 milyon dolar ve 32,8 milyon dolar olmak üzere toplam 120,3 milyon dolarlık satış kontratı imzalandı.
BirGün’den Nurcan Gökdemir’in haberine nazaran, mukaveleler kapsamında Nisan 2020 prestijiyle toplam 10 farklı sevkıyat yapıldı, bu sevkıyatlar karşılığı avans ödemeleri dahil olmak üzere 48,1 milyon USD tahsilat yapıldı fakat ödenmesi gereken 66,2 milyon dolar tahsil edilemedi.
TÜRKİYE’YE YAPTIRIM VAR SUUDİLERE YOK
Mukavelelerin “Ödemeler” kısmında “İki mukavele için yüzde 30, bir kontrat için ise yüzde 40 oranında avans ödemesinin, kontratın imzalanmasından 30 gün içerisinde fatura ve ihracat lisansı dokümanlarının RSAF Proje Yöneticiliğine teslim edilmesiyle yapılacağı, her parti sevkiyatın bedelinin ise tekrar RSAF Proje Yöneticiliğinin ilgili dokümanları teslim almasıyla birlikte üç hafta içinde ödeneceği” tabir edildi.
Kontratların “Cezalar” başlıklı hususunda ise “Sözleşme konusu mühimmatın MKE tarafından geç teslim edildiği her hafta için ilgili parti sipariş bedelinin yüzde 1’i kadar gecikme cezası ödeneceği” belirtildi.
Raporda, ceza kararlarının yalnızca MKE aleyhine düzenlendiği, MKE’nin alacağını tahsil edememesi durumunda mukavelede rastgele bir önlem öngörülmediği vurgulandı.
MKE’NİN ALACAKLARI YÜZDE 51 ARTTI
MKE’nin ticari alacakları 2020 yılında 2019’a nazaran yüzde 51,4 oranında artışla 797 milyon 417 bin TL oldu.
Alacakların 213 milyon 569 bin TL’si resmi dairelerden, 3 milyon 97 bin TL’si KİT’lerden, 66 milyon 859 bin TL’si gerçek ve hukukî bireylerden, 511 milyon 573 bin TL’si de yurtdış alacaklardan kaynaklandı.
Yurtdışından alacaklar da evvelki periyoda nazaran yüzde 36,8 oranında arttı. Bunun 461 milyon 709 bin TL’si Suudi Arabistan’a, 49 milyon 864 bin TL’si de öbür ülkelere yapılan eser ihracatından kaynaklandı.
ASELSAN DA BORCUNU ÖDEMEDİ
Benzeri bir durum MKE’nin, ASELSAN ile Korkut Projesi kapsamında altyüklenici sıfatıyla imzaladığı 74,6 milyon avro bedelli eser ve hizmet temini kontratı ile ilgili de yaşandı.
ASELSAN tarafından mukavele kapsamında yüzde 30 avans ödemesi gerçekleştirildi lakin geri kalan 45,1 milyon TL’nin, raporun yazıldığı 2020 yılı Nisan ayı prestijiyle müddetinde ödenmediği tespit edildi.
TAKİP EDİLMEDİ
Bu mukavelede de müddeti içerisinde MKE’ye ödemelerin yapılmaması durumuna ait rastgele bir yaptırım yer almadı. Lakin tekrar kontrata MKE teslimatı geciktirdiğinde uygulanacak yaptırımlar yazıldı.
Raporda, mukavelelerden doğan ve müddetinde ödenmeyen alacak fiyatlarının tahsili emeliyle çeşitli tarihlerde hem Arabistan’dan hem de ASELSAN’dan talepte bulunulduğu lakin türel takip yollarına başvurulmadığı da tabir edildi.
Cumhuriyet
