Ulusal Ant, ümmet kimliği yahut bir alt kimlik yerine, millet kimliğinin tabiridir.
Ulusal Ant “ırksal bir mana taşımaksızın, Cumhuriyetle birlikte ümmet olmaktan, kula kulluktan çıkarak, millet olmanın, yurttaş olmanın, Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran Türkiye halkına Türk milleti demenin” tabiridir.
Danıştay, 2018 ve öncesinde verdiği kararlarda, Ulusal Ant’ın Cumhuriyetimizin nitelikleri ortasında yer alan Anayasa’nın başlangıç bölümündeki temel prensipler ile Atatürk milliyetçiliğine de dayandığını belirtmiş ki, bu kararlar Anayasa’nın değiştirilemez kararlarındandır.
ANT İLE İLGİLİ GENELGE VE YÖNETMELİKLER
Ulusal Eğitim Bakanı Reşit Galip’in 1933 yılında yazdığı ulusal ant, birebir yıl uygulamaya konulup, bir genelgeye bağlandı.1 Bu genelgede 1972, 1997 ve 2012 yılında birtakım değişiklikler de yapıldı.
1992 yılında çıkartılan yönetmeliğin 10. hususunda andın, ilköğretim okullarının birinci beş sınıfında öğrencilerce, ders öncesi bahçede yahut derslikte okunacağı tabir edildi.2
2003 yılındaki yönetmeliğin 12. unsurunda de andın, yabancı asıllı öğrenciler için mecburî olmadığı, ilköğretim okullarında ders öncesinde öğretmenler gözetiminde öğrencilerce okunacağı belirtildi.3
2013 yılında yönetmelikte tek unsurluk bir değişiklik yapılarak ant ile ilgili 12. husus yürürlükten kaldırıldı.4
2014 yılında çıkartılan ve hala yürürlükte olan yönetmelikte ise ant ile ilgili rastgele bir karara yer verilmedi ve ant uygulamasına dönülmedi.5
ANT İLE İLGİLİ İKİ DANIŞTAY KARARI
2008 yılında bir veli, o tarihte yürürlükteki yönetmeliğin andın okunmasına ait 12. hususunun ırkçılık içerdiği ve zorla okutulduğu gerekçesiyle kaldırılması isteğiyle MEB’e başvurdu. Bu müracaatının reddi üzerine, düzenlemenin iptali için tıpkı yıl açtığı davayı Danıştay 2010 yılında reddetti. Yeniden bir diğer velinin 2009 yılında birebir halde açtığı davayı da Danıştay 2011 yılında reddetti. Bu davaların temyiz müracaatları da 2014 yılında reddedildi. Bu kararlar, karar düzeltme yoluna başvurulmayarak kesinleşti.6
Bu davalarda MEB, andın ırkçılık taşımadığını, pedagojik formasyona muhalif olmadığını söz etti. Danıştay da kararlarında, antta yer alan Türk tabirinin, ırk manasında olmadığını, Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran ve Türkiye sonları içinde yaşayan halka, Türk Milleti denildiğini, ant uygulamasının çağdaş eğitime terslik taşımadığını belirtti.
Danıştay, red kararlarında andın, Anayasa’nın başlangıç bölümündeki temel unsurlara, Atatürk milliyetçiliği unsuruna, eşitlik ve vatandaşlık hükümlerine, Ulusal Eğitim Temel Yasası’na, İlköğretim ve Eğitim Yasası’na alışılmamış olmadığını, bu mevzuat ihtarnca eğitimin Atatürk milliyetçiliği anlayışına göre yapılmasının da temel olduğunu, andın ayrımcılık yaratmadığını, ırkçılık içermediğini, ilgili milletlerarası sözleşmelere de ters olmadığını açıklamıştır.
2013’te ant ile ilgili 12. unsurun kaldırılması üzerine, Eğitim-İş ve Türk Eğitim-Sen tarafından, bu sürecin iptali istemiyle Danıştay’da iki farklı dava açıldı. Danıştay 8. Dairesi her iki davada da andımızı kaldıran işlemi 2018 yılında iptal etti.7
2013 yılında (öğrenci velisi olmayan) iki vatandaşımızca, andımızı kaldıran işlemin iptali istemiyle Danıştay’da başka ayrı açtıkları davalar, sıfat yokluğu nedeniyle reddedilmiş ve bu red kararları onanmış ise de Danıştay İDDK bu onama kararlarını 2018 yılında karar düzeltme basamağında kaldırarak “ülkenin geleceği olan çocukların eğitimlerinin ulusal olmaktan uzaklaşmaması yönü dikkate alınarak öğrenci andının kaldırılmasına karşı her Türk Vatandaşının dava açabileceğini” kabul etti.8
2013 VE 2014 YÖNETMELİK DEĞİŞİKLİKLERİ
2013 öncesinde andın, ırksal içerik taşımadığını söz eden AKP/MEB, tahlil sürecine girildiği dönemde ise demokratikleşme isimı altında, önce 2013 ve sonrada 2014’teki yönetmelik kararlarıyla andı mevzuattan çıkarıp uygulamadan kaldırdı. 2018 ve öncesindeki kararlar 2018 ve öncesindeki Danıştay kararlarında andın İlköğretim ve Eğitim Yasası, Ulusal Eğitim Temel Yasası ve Anayasa’ya uygunluğu ortaya konuldu. Bu kararlara mevzu edilen Anayasa ve maddelerdeki kararlarda bugüne kadar bir değişiklik de yapılmadı.
2018 TARİHLİ DANIŞTAY 8. DAİRE KARARLARININ TEMYİZİ VE 2021’DE VERİLEN KARARLARI
Danıştay, iktidarın değişen işlemlerine karşın kararlarını değiştirmedi. AKP/MEB ise, 2013 sonrasında, önceki görüşlerinden vazgeçip 2018’de iki sendika lehine verilen kararları temyiz etti. Erdoğan bu temyiz incelemesi devam ederken tıpkı yıl Danıştay’ı çok ağır biçimde eleştirdi. Temyiz incelemesi uzadıkça uzadı ve karar verecek şuralar birkaç sefer değişti.
Danıştay İDDK artık, Anayasa’nın ve kanunların ilgili kararlarında hiçbir değişiklik olmamasına ve kendi kararlarına karşın, adeta AKP/MEB’in “dün dündür” dediği üzere ve Erdoğan’ın eleştirilerini de gözetmiş olsa gerek “dün dündür” diyerek, Ayasofya kararında yaptığı üzere hukukun dışına çıkıp büsbütün farklı yönde kararlara imza attı.
Görünen o ki tahlil süreci, bu sefer ismi konulmadan, Anayasa’nın ve kanunların dışına çıkılarak, AKP/MEB ve Danıştay üzerinden Ulus kimliği maksat alınarak sürüyor.
ÖMER FARUK EMİNAĞAOĞLU
HUKUKÇU
DİPÇE
[1] 10.5.1933 tarih ve 101 sayılı Ulusal Talim ve Terbiye Heyeti kararı; 18.5.1933 tarih ve 1749/42 sayılı Genelge
[2] MEB İlköğretim Kurumları Yönetmeliği; 7.8.1992-21303 RG
[3] MEB İlköğretim Kurumları Yönetmeliği; 27.8.2003-25212 RG
[4] MEB İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılması Hakkındaki Yönetmelik; 8.10.2013-28789 RG
[5] MEB Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği; 26.7.2014-29072 RG
[6] Danıştay 8. Daire, 2008/8395 E, 8.10.2010 T, 2010/5285 K; İDDK, 2011/160 E, 4.11.2014, 2014/3436 K
Danıştay 8. Daire, 2009/6614 E, 18.2.2011 T, 2011/982 K; İDDK, 2011/1432 E, 4.11.2014 T, 2014/3435 K (İDDK, temyiz incelemesi sırasında, yönetmelik kararı kaldırılmış olduğundan, on üye bu nedenle temyiz müracaatının reddine, öbür beş üye ise davanın açıldığı tarih gözetilerek kararın onanması yolunda oy kullandı)
[7] Danıştay 8. Daire, 2013/10506 E, 24.4.2018 T, 2018/2318 K;
Danıştay 8. Daire, 2013/10501 E, 24.4.2018 T, 2018/2319 K
[8] Danıştay 8. Daire, 2013/11406 E, 24.12.2013 T, 2013/10731 K; İDDK, 2014/1154 E, 21.12.2015 T, 2015/5494 onama kararı, İDDK 2016/2731 E, 21.5.2018 T, 2018/2462 sayılı KD yolu ile onama kararının kaldırılması, Danıştay 8. Dairesi’nde 2018/5755 E sayılı olarak devam eden dava.
Danıştay 8. Daire, 2013/11501 E, 24.12.2013 T, 2013/10758 K; İDDK, 2014/3908 E, 21.12.2015 T, 2015/5495 onama kararı, İDDK 2016/3395 E, 21.5.2018, 2018/2460 sayılı KD yolu ile onama kararının kaldırılması
Cumhuriyet
