Son yıllarda balıkçıların kabusu olan ve bugüne kadar Türkiye’de 5’e yakın kişinin de tükettiği için hayatını yitirdiği balon balıkları, Akdeniz ve Ege denizlerinde süratle yayılmaya ve ekosistemde büyük tehlike oluşturmaya devam ediyor. Antalya’da balıkçılık üzerine Ar- Ge, üretim ve eğitim çalışmaları yapılan Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Akdeniz Su Eserleri Araştırma Üretme ve Eğitim Enstitüsü’nde, balon balıklarına yönelik 2016 yılından bu yana laboratuvar çalışmaları da yürütülüyor.
PİŞİRME VE KAYNATMADA ZEHİR KAYBOLMUYOR
Balon balıkları üzerine yapılan bilimsel çalışmaların sonuçları hakkında bilgi veren Enstitü Müdürü Serkan Erkan, balon balığının Akdeniz ve Ege’nin Türkiye kıyılarında, yaklaşık sekiz cinsini tespit ettiklerini söyledi. Benekli balon balığı ve cüce balon balığının popülasyonunun epeyce yüksek olduğunu ve tehlike arz ettiklerine dikkati çeken Erkan, “Balon balığının gonat, kat, kas ve deri yapısında tetrodotoksin dediğimiz bir toksik husus var. Ölümcül ve ısıya karşı hassaslığı olmayan bir husus. Yani bu balığı pişirdiğinizde yahut kaynattığınızda, ne uygularsanız uygulayın bu toksik unsur balıktan uzaklaşmıyor” dedi.
KARAYA ÇIKARILMASI MUTLAKA YASAK
Balon balıklarının karaya çıkarılmasının katiyetle yasak olduğunu vurgulayan Erkan, “Tüketilmesini katiyetle önermiyoruz. Zira vefatlar duyuluyor, görüyoruz maalesef. Biz bu balıktaki tetrotoksin hususunun balıktan izole edilip öteki alanlarda kullanımı ismine çalışmalar yürütüyoruz. Ayrıyeten balıkçılarımızın bu balık üzerinde bir av baskısı oluşturmasını hedefliyoruz. Geçen yıl balık başına muhakkak bir para ödendi, kısmen başarılı oldu, bu sene revize edilecek ve devam edecek. Ama balığın karaya çıkarılması yasağı katiyetle devam ediyor” diye konuştu.
1 GRAMDA 10-22 BİN ADET YUMURTA
Laboratuvar çalışmalarında balon balığı gonatlarının incelediğini anlatan Serkan Erkan, “Dişi bir balığın gonatlarında 1 gramında 10 bin ile 22 bin adet yumurta olduğunu tespit ettik. Birtakım balıklarda 300-400 gramlık (4.4-8.8 milyon yumurta) gonatlar çıktı. Yani çok yüksek sayılarda yumurtası olduğu tespitini yaptık ve bu balığın çok süratli ürediği manasına geliyor. Üreme dönemi birinci çalışma başlarındaki datalarda bahar aylarında olduğu görülüyordu lakin şu anda gördük ki balık bahar ayları dışında da üremeye devam ediyor” sözlerini kullandı.
ET KALİTESİ YÜKSEK LAKİN ZEHİRLİ
Balon balıklarının Akdeniz’e süratle adapte olduklarını söyleyen Erkan, “Çene yapısı çok güçlü ve kabuklulardan tutun kendi uzunluğundaki balıklara kadar hepsinin predatörü, tamamını tüketebiliyor, saldırgan bir balık. Bu bilgilere dayanarak bu balıkla çaba etmenin epey güç olduğu sonucu çıkıyor lakin çalışmalarımıza devam ediyoruz. Balığın et kalitesiyle ilgili denemeler yapıldı. Büsbütün denetimli ortamlarda bakanlıktan alınan müsaadeler kapsamında yapıldı. Aslında et kalitesi, protein oranı yüksek bir balık. Ama tetrodotoksini balıktan izole etmek epey sıkıntı ve laboratuvar kuralları gerektiriyor. O yüzden bunun etinin bir yerde değerlendirilme bahtı yok denecek kadar az” dedi.
ZEHRİ İLAÇ VE DERİ ENDÜSTRİNDE KULLANILACAK
Balığın üzerindeki toksinin ise çok pahalı olduğunu belirten Erkan, toksinin ilaç ve deri endüstrilerinde kıymetlendirilmesine yönelik çalışmalarla ilgili şunları söyledi:
“İnşallah ilaç endüstrinde kullanılabilmesi ismine çalışmalarımız devam ediyor. Bir de derisi var, balon balığı derisi işlenebilirliği üzerine neredeyse bir yıllık çalışma gerçekleştirildi ve derinin işlenebilir sonucu ortaya çıktı. Bunun süs eşyası, cüzdan, kemer üzere eşyaların üretiminde kullanılabileceği sonucu çıktı. İnşallah önümüzdeki yıllarda derisinin de bu alanda değerlendirilmesini sağlayacağız. Alanya’da ayakkabı yapan firma en profesyonel ve bir arada çalıştığımız firma. Balıkları onlara biz temin ettik. Çalışmalarına devam ediyorlar ve başarılı olunacağı sonuçları çıktı. İlaç sanayi ise apayrı bir dal, onda biraz daha yavaş ilerliyor. Norveç ve Kanada’dan müracaatlar, talep var. Toksin maddeyi izole edip alma konusunda müracaatları var. Bakanlığımızın yetkilileri bunları pahalandırıyor.”
Cumhuriyet
