North Carolina Üniversitesi’nde salgın hastalık uzmanı olan Rachel Graham’a nazaran, mektupları yahut paketleri açmadan evvel günlerce bekletmek, çok büyük ihtimalle gereksiz bir şey.
“Gelen postaları karantina etmekle hiç uğraşmadım” diyor.
İşte, Graham ve öteki uzmanlara nazaran uğraşmanıza gerek olmayabilecek altı koronavirüs tedbir
1. Dükkanlarda eldiven giymenize gerek yok
ABD Hastalık Kontrol ve Tedbire Merkezleri’ne (CDC) nazaran koronavirüs, bulaşlı yüzeylerden basitçe yayılmıyor. Lakin bir insan, üzerinde virüs parçacıkları bulunan bir yüzeye dokunur ve sonrasında ağzına, burnuna yahut gözlerine dokunursa hastalık kapabilir.
Eldiven giymek (tek kullanımlık yahut başka çeşit), ellerinizi dükkandaki beklenen bir bulaşmadan müdafaanın kolay bir yolu üzere görünebilir. Ancak CDC, gündelik işlerde eldiven önermiyor.
San Francisco California Üniversitesi’nde bir salgın hastalık uzmanı olan Paul Volberding, “Bir dükkana gittiğimde eldiven giymiyorum lakin gitmeden evvel ve geldikten sonra ellerimi yıkıyorum” diyor.
Hatta birtakım uzmanlar eldiven giymenin, alışveriş esnasında insanlara geçersiz bir güvenlik hissi sağlayabileceğinden telaşlı.
Amerika Bulaşıcı Hastalıklar Derneği’nde bir salgın hastalık uzmanı olan Ravina Kullar, geçen ay New York Magazine mecmuasına konuşarak, “İnsanlar eldivenleri sihirli değnek zannediyor ancak değiller. Bunlar diğer bir bulaşma kaynağı” diyor.
Eldivenler ile birlikte, “yüzünüze daha sık dokunmaya yatkınlık gösterebileceğinizi” ekliyor.
2. Besin ambalajlarını (donmuş yahut öbür türlü) sıkıntı etmeyin
Ağustos ayında Çinli yetkililer, donmuş besin ambalajlarında koronavirüs izleri bulmuşlar.
Ama Dünya Sıhhat Örgütü’nün Sıhhat Acil Durum Programı idari yöneticisi Michael Ryan’a nazaran o bulgular, muhtemelen tasa edilecek şeyler değil.
Geçen ay basına bilgi veren Ryan, “İnsanlar besinlerden, besin ambalajlarından, işlenen besinlerden yahut besin siparişinden korkmamalı” diyor.
Maine Üniversitesi’nde kimya ve biyomedikal mühendisi olan Caitlin Howell, virüsün donmuş besinlerde muhtemelen hayatta kalamadığını söylüyor.
“Mümkün olabilir lakin virüs, insan bedeni dışında pek sağlam değil” diyor ve ekliyor: “virüsü dondurmak yahut dolaba koymak, bulaşıcı kaldığı müddet ölçüsünü uzatmaya yardımcı olabilir. Et paketleme tesislerindeki salgınların bu yüzden bu kadar sık gerçekleştiğini düşünüyoruz. Ama yüzeyler yoluyla gerçekleşen bulaşma, hâlâ az görünüyor; bu yüzeyler donduğu yahut soğutulduğu vakit bile.”
Arizona Üniversitesi’nde bağışıklık bilimci olan Elizabeth Connick, The Washington Post gazetesine konuşarak donmuş yahut öteki tipteki besin paketlerini dezenfekte etmediğini ve yıkamadığını söylüyor.
“Bunu yaklaşık bir hafta yapmıştım. Akabinde, şayet virüs bu biçimde yayılsaydı daha fazla hadise olacağına karar verdim. Bu paketlerde pek virüs bulunduğunu sanmıyorum” diyor Connick.
3. Kütüphane kitaplarını üç gün karantinaya almak çok fazla
Virüsün objeler üzerindeki ömrü, gerecin tipine nazaran değişiyor: Yapılan bir çalışmada, virüsün kağıttan yahut yazdırma kağıdından üç saatte ayrıldığı bulunmuş.
Bu durum göz önüne alındığında, diyor Graham; kütüphanelerin kitapları yine sirkülasyona sokmadan evvel karantinaya alma tarafından pek endişelenmesine gerek yok.
Haziran ayında yürütülen araştırmada, yaygın kütüphane materyallerindeki virüs parçacıklarının üç gün sonra kaybolduğu gösterilmiş.
Bilim insanları virüsün, ciltli ve karton kapaklı kitap kapaklarının yanısıra; kapalı bir kitabın içerisindeki kağıt sayfalarda, gözetici kitap kaplarında ve plastik DVD kutularındaki ömrünü test etmiş.
Sonuçlar, virüsün bir gün sonra kitap kapaklarından ve DVD’lerden gittiğini göstermiş. Üç gün sonra, bir kitabın içerisindeki kağıtta ve esirgeyici kitap kaplarında tanınmaz haldeymiş.
“Bu yüzden üç günden fazla beklemek, biraz çok önlemli olmaktır” diyor Graham.
4. Gelen postayı karantinaya almanıza hiç gerek yok
Graham, tek bir mektubun üzerinde sizi hasta edecek kadar virüs parçacığı bulunmasının “hayret verici” olacağını söylüyor. Bu yüzden posta kutunuzun içindekileri karantinaya almak, çok büyük ihtimalle gereksiz bir şey.
Üstelik mektupların içinde bulunduğu posta kutusu, yaz sıcağında sık sık fırın üzere oluyor. Graham’a nazaran bu sıcaklık, muhtemelen virüs varsa bile onu kurutuyor ve bulaşıcılığını kaybettiriyordur.
5. Temizlikçiler ve tamirciler meskeninize gelebilir
Salgının başlangıcından beri beşerler, konutlarına ziyaretçi getirmekten kaçınıyor. Lakin birçok uzman, temizlikçilerin ve tamircilerin orta sıra konuta gelmesinde bir sakınca olmadığını söylüyor.
ABD Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü lideri Anthony Fauci, The Post gazetesine konuşarak, konutuna her iki haftada bir temizlikçi geldiğini söylüyor: “Evde olduğu sırada daima maske ve eldiven takıyor” diyor.
Connick ve Fauci, kuaförlerini de konuta çağırıp süratli bir saç traşı yaptırdıklarını söylüyor.
6. Havuzda yüzmenin sakıncası yok
Havuzların Covid-19 merkezi haline gelme ihtimali düşük zira koronavirüs suyla yayılmıyor; bilhassa de klorlanmış havuzlarda yayılmıyor zira bu kimyasal, CDC’nin söylediğine nazaran “sudaki virüsü etkisiz hale getirmeli”.
Michigan Üniversitesi’nin Halk Sıhhati Fakültesi’nde salgın hastalık uzmanı olan Joseph Eisenberg, “Genel olarak, teneffüs patojenleri suda yaşayamaz” diyor.
Üstelik, koronavirüs solunumsal bir virüs olduğundan; bu virüsü kapmak için genelde onu solumak gerekiyor, yutmak değil diye ekliyor Eisenberg. Bu yüzden yüzmek, nispeten inançlı.
Ama Vanderbilt Üniversitesi’nde önleyici tıp profesörü olan William Schaffner, soyunma odalarından kaçınmayı öneriyor.
“Giysilerinizi değiştirirken maske takın; girin ve çıkın” diyor ve ekliyor: “içerideki beşerlerle uzun mühlet yakın temas etmekten kaçınmalısınız.”
Kaynak: popsci.com
Cumhuriyet
