Covid pandemisinin tesirini kaybettiği, artık neredeyse büsbütün Covid öncesi periyoda geri döndüğümüz şu günlerde Covid’in sıhhat üzerindeki kalıcı tesirleri tartışılıyor. Uzmanlar, Covid virüsünün kalp, akciğer ve beyin damar sistemi üzerinde hasar bıraktığına hatırlatarak, “Hastalığı geçirdim, geçti gitti kurtuldum artık diye düşünmeyin. Bilhassa ağır ve birden fazla koronavirüs enfeksiyonu geçirdiyseniz, sistemli sıhhat denetimlerinizi aksatmayın” ihtarında bulunuyor. Türk Kardiyoloji Derneği Genel Sekreteri Prof. Dr. Ertuğrul Okuyan ve Türk Nöroloji Derneği Lideri Prof. Dr. Mehmet Akif Topçuoğlu bu mevzuyu gazetemize kıymetlendirdi.
KALP KASI İLTİHABINA SEBEP OLUYOR
Resmî sayılara nazaran ülkemizde yaklaşık 15 milyon kişi koronavirüse yakalandı, yaklaşık 100 bin kişi hastalık sebebiyle hayatını kaybetti. Covid-19’un bir akciğer enfeksiyonu olmasına karşın bütün damar sistemini etkileyen virüs olduğunu söyleyen Prof. Dr. Ertuğrul Okuyan, en çok kalbin etkilendiğini ve kalp kası iltihabı ve kalp krizi hadiselerinde artış görüldüğünü aktardı.
Kalp kasını işgal eden virüsün miyokardit denilen kalp kasının iltihaplanması tablosuna sebebiyet verdiğini söz eden Prof. Dr. Okuyan “Bu durum kalp kası hasarına ve bilhassa önemli olaylarda kalp kasının kıymetli ölçüde zayıflayarak kalp yetersizliğinin gelişmesine sebep oldu. Covid’e bağlı ani ritim bozuklukları ortaya çıkan hastalar gördük” dedi.
KANDA PIHTILAŞMAYA YOL AÇIYOR
Covid-19 virüsünün enfeksiyonun seyri sırasında kanda çok pıhtılaşmaya yol açan bir ekip sistemleri tetiklediğini ve kanda ağır bir pıhtılaşmaya sebep olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Okuyan “Virüs başta kalp damarları olmak üzere aort damarı, beyin damarları, akciğer damarları ve pulmoner damarlar da pıhtılar oluşturarak akımın kesilmesine ve buna bağlı olarak kalp krizi, beyin felci, akciğer embolisi üzere olayların artışına yol açtı” diye konuştu.
Prof. Dr. Okuyan Covid tedavisi sırasında kullanılan birtakım ilaçların da kalp üzerinde olumsuz tesirlerinin daha sonra ortaya çıktığına da dikkat çekti.
AKCİĞER KONTOLLERİNİ İHMAL ETMEYİN
Covid-19 bir teneffüs sistemi hastalığı olduğu için ağır hastalarda çoğunlukla akciğerlerde hasar bırakıyor. Teneffüs kapasiteleri düşen, çabuk yorulan hastaların akciğerlerinin yakın takibe alınması ve bununla ilgili bir tedavi süreci planlanması gerekiyor. Ayrıyeten, Covid-19 salgın hastalığını geçiren ancak teneffüs takviyesine muhtaçlık duymayan hastalar da güzelleştikten ve hastaneden taburcu olduktan sonra kesinlikle muhakkak aralıklarla muayene olmaları gerekiyor. Covid 19 sonrası tedavi kapsamında bu hastaların birinci ve üçüncü ayda muayene olmaları tavsiye ediliyor. Yapılan muayene de hastaların akciğer sinemaları çekilip kan kıymetlerine bakıldıktan sonra şayet teneffüs ezası devam ediliyorsa, teneffüs işlev testleri de yapılıyor. Şayet gerekli görülürse tomografi yapılıyor.
KAN SULANDIRICIYI EZBERE KULLANMAYIN
Covid-19 virüsünün damar sisteminde pıhtılaşmaya sebep olduğunun ortaya çıkmasından sonra beşerler kollayıcı olarak Aspirin kullanmaya başladı. Bilhassa medyada çıkan haberler yüzünden eczanelere atak eden halk, bir periyot ezbere Aspirin ve başka kan sulandırıcıları kullandı ve Covid geçirenler hâlâ kullanmaya devam ediyor.
Covid-19’u hafif atlatan bireylerde Aspirin ve başka kan sulandırıcıların kullanılmasının yararının bilimsel çalışmalarla gösterildiğini, beyin felci açısından yararı olmadığı üzere bu ilaçların mide kanamasına yol açtığını söyleyen Prof. Dr. Mehmet Akif Topçuoğlu “Diğer ağır bakım hastalarında olduğu üzere koronavirüs hastaları da ağır bakıma ve mekanik ventilatöre bağlı olup teneffüs dayanağına gereksinim duydukları vakit pıhtı engelleyici kan sulandırıcıları kesinlikle kullanmak gerekir. Covid-19’da da kullanılır. Lakin, beyin hastalıkları açısından enfeksiyonu hafif geçiren, ağır bakım ya da oksijen takviyesi gerekmeyen düşük riskli hastalarda bu tip ilaçların kullanılmasının yarardan çok ziyanı olabilir. Tersine düşük de olsa mide kanamasına yol açan ilaçlar bunlar” dedi.
UZUN PERİYOT SONUÇLARI BİLİNMİYOR
Covid geçirmiş, altta yatan hipertansiyon, diyabet, ritim bozuklukları, obezite üzere sorunları olan bireylerin kalple ilgili şikâyetleri devam ediyorsa kesinlikle bir kalp denetiminden geçmelerini, EKG çektirerek kalpteki hasarı tespit ettirmeleri gerektiğini tabir eden Prof. Dr. Ertuğrul Okuyan “Hastalığı ağır geçirmiş şahıslarda risk daha yüksek olmakla birlikte, hafif geçirenlerin de kesinlikle kalbini denetim ettirmesi gerekir. Akciğer tutulumu olmadan, hatta tedavi bile almadan Covid geçiren şahısların birdenbire kalpten öldüklerini gördük” diye konuştu.
Virüsün uzun devir sonuçlarının şimdi bilinmediğine dikkat çeken Prof. Dr. Okuyan “Kalp kası hasarının uzun periyotta nasıl bir seyir izleyeceğini bilmiyoruz. Virüs birtakım yolları tetiklemiş olabilir. Bu durum kalpte öbür sorunlara yol açabilir” dedi.
BİR DE POST COVID VAR
Kimi hastalar enfeksiyonu geçirdikten haftalar sonra bile, yorgunluk, hâlsizlik nefes darlığı, göğüs ağrısı, öksürük, eklem ağrısı, idman kapasitesi düşüklüğü, kas ağrısı, baş ağrısı çarpıntı, kalp kası iltihabı, saç dökülmesi, koku tat bozuklukları, uyku sorunları, konsantrasyon bozukluğu, ruh hâlinde değişiklikler, çok unutkanlık, beyin sisi, depresyon ve anksiyete üzere belirtilerden şikâyet ediyor. “Post Covid” olarak isimlendirilen bu şikâyetlerin 12 haftaya kadar uzayabileceği bildiriliyor.
