Organize cürüm örgütü başkanı Sedat Peker’in paylaştığı görüntüler ile başlayan ve Susurluk’a benzetilen “mafya-siyaset-ticaret” tartışmalarının üzerinden 14 gün geçmesine rağmen savlara ait soruşturma başlatılmadı. Susurluk kazasından 4 gün sonra ise İçişleri Bakanı hakkında gensoru verilmiş, 5 gün sonra bakan istifa etmiş, 8 gün sonra soruşturma başlatılmış, 9 gün sonra Meclis’te araştırma komitesi kurulmuş, 16 gün sonra da MİT’e araştırma yapılması talimatı verilmişti.
3 Kasım 1996’da, Balıkesir’in Susurluk ilçesinde bir arabanın bir kamyona geriden çarpması ile yaşanan kazada, eski İstanbul Emniyet Müdür Yardımcısı Hüseyin Kocadağ, Mehmet Özbay ve Gonca Us ömrünü yitirdi, DYP Şanlıurfa Milletvekili Sedat Edip Bucak ise yaralandı. Kazanın akabinde Mehmet Özbay kimlikli kişinin firari Abdullah Çatlı, Gonca Us’un ise sevgili olduğu ortaya çıktı. Birçok kabahatten ötürü sanık olan Çatlı ile bir milletvekili ve eski Emniyet müdürünün birebir araçta olması, “mafya-siyaset-polis” tartışmalarını beraberinde getirdi. Kamuoyunun büyük reaksiyonuyla birlikte CHP, 7 Kasım’da devrin İçişleri Bakanı Mehmet Ağar hakkında gensoru verdi. Ağar ise 8 Kasım’da vazifesinden istifa etti.
İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemesi (DGM) Cumhuriyet Başsavcılığı, 11 Kasım’da, “cürüm işlemek emeliyle teşekkül oluşturmak”, yani “suç işlemek hedefiyle örgüt kurmak” cürmünden soruşturma başlattı. Meclis, 12 Kasım’daki genel konsey toplantısında “Yasadışı Örgütlerin Devletle Olan Temasları İle Susurluk’ta Meydana Gelen Kaza Olayının ve Gerisindeki İlgilerin Aydınlığa Kavuşturulması Gayesiyle Meclis Araştırılması” yapılmasına karar verdi ve 15 Kasım’da Resmi Gazete’de yayımlanan karar ile Susurluk Kurulu olarak bilinen araştırma kurulu kuruldu. Başbakanlık da Ulusal İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı’na 19 Kasım’daki talimatı ile “devlet içinde ve yasadışı örgütlenmeye gidilerek yasadışı hareketler yaptırıldığı argümanları hakkında incelemeler yapılmasını” istedi.
‘GERİ GİDEN DEVLET’
Eski Ankara Cumhuriyet Savcısı Bülent Yücetürk, “eski Türkiye’de” vasatı yerine getiren bir yargı olduğunu ve ülke gündemine gelen hususlarla ilgili bizatihi harekete geçip hususun aslını araştırabildiğini vurgulayarak “Bugün ise vasatı bile yerine getiremeyen, talimat almadan harekete geçmeyen bir yargı var. Eski Türkiye’de bu türlü şeyler ortaya çıktığında toplumun her bölümü, işin aslının ne olduğunun ortaya çıkmasını talep ediyordu, iş yargıya kalmadan ortaya çıkması için kamuoyu oluşurdu. Artık, yalnızca magazinsel bir haber üzere algılanıyor. Olan bitenler Türkiye’nin dışında oluyormuş üzere bir algı var. Eski Türkiye’den geriye giden kapalı toplum, kapalı devlet imgesi ortaya çıktı” dedi.
‘GÖREVDEN ALINIRDI’
“Soruşturmanın selameti” kavramına işaret eden ve “İçişleri Bakanı’nın ortasında yer aldığı bir hususla ilgili soruşturmanın sağlıklı yürümesi için misyondan alınması ya da bakanın istifa etmesi gerektiğini” vurgulayan Yücetürk, “Bakan cürüm duyurusunda bulunana kadar yargı harekete geçmiyor. Bakan şikâyetçi olduktan sonra harekete geçecek yargı da soruşturmayı, buyruğundaki kolluk kuvvetleri vasıtasıyla yapacak. Kolluk kuvvetlerinin amiri İçişleri Bakanı. Bakanın amiri olduğu kolluk kuvvetlerinin bulunduğu ortamda soruşturma selametli biçimde yürütülemez. Maddelerimize nazaran soruşturmanın selameti açısından ünitenin başındaki şahısla ilgili soruşturma yapılıyorsa, o kişi vazifeden alınır ve soruşturmanın sağlıklı yürümesi yapılır. Eski Türkiye olsaydı o bakanın vazifeden alınması ya da istifa etmesi gerekiyordu. Görülüyor ki ortam yaratılmadan, oldubitti ile soruşturma açılıp, durum kapatılmaya çalışıyor” diye konuştu.
‘TEK ADAM REJİMİNİN GETİRDİKLERİ’
Yücetürk, Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ile “tek adam rejimi”ne geçildiğini ve her şeye bir kişinin karar verdiğini vurgulayarak “Kurumsal yapıların hareket etmesi için de o bir kişinin iradesini kullanması bekleniyor. Bu türlü olunca Meclis de yargı da harekete geçemiyor. Birçok kurum ve organ fonksiyonunu yerine getiremiyor” dedi. Yücetürk, “Gensoru üzere kurumsal yapılar da artık olmadığı için Meclis’te muhalefetin de yapacağı sonlu. Böylelikle Meclis de yargı da devre dışı kalıyor” tabirlerini kullandı.
Cumhuriyet