Muazzam ölçüde güç açığa çıkaran bir dizi süratli radyo patlamasının (FRB) kaynağının son derece güçlü, kozmik bir manyetik yıldız olduğu düşünülüyor ancak bu gökcismi astronomların mevcut modellerine uymuyor.
Amsterdam Üniversitesi’nden astrofizikçi Inés Pastor-Marazuela, Space’e, “Mevcut bilgimizle bu türlü bir magnetarın (nadir görülen bir nötron yıldızı çeşidi) nasıl var olabildiğini anlamak çok sıkıntı” dedi.
Ama şu ana kadar müşahedelerimize uyan diğer model yok.
Her 16 günde bir güç yayan bu özel patlamalar birinci defa 2018’de keşfedildi. Bunlar, gökyüzündeki en parlak parlamalardan kimilerini teşkil ediyor fakat insan gözüyle görülemiyor ve saniyenin sırf binde biri kadar sürüyor.
Kelam konusu ışık, “daha mavi” kısa dalga uzunluklarından “daha kırmızı” ve daha uzun dalga uzunluklarına geçiyor. Öte yandan patlamaların sadece mavi dalga uzunluklarında parlaması yahut mavi dalga uzunluklarının kırmızı olanlardan çok daha uzun sürmesi bekleniyordu. Periyodik yineleme de birbirinin etrafında dönen bir çift yıldızla açıklanabilirdi.
Yaptığı açıklamada Pastor-Marazuela, “Süratli Radyo Patlaması kaynağının eşinden gelen güçlü yıldız rüzgarlarının çoğunlukla mavi, kısa dalga uzunluklu radyo ışığının sistemden kaçmasına müsaade edeceği düşünülüyordu. Ancak daha kırmızı, uzun dalga uzunluklu radyo ışığının daha çok, hatta büsbütün engellenmesi gerekiyordu” dedi.
Lakin bilim insanları iki günlük mavi radyo patlamalarını üç günlük kırmızı patlamaların takip ettiğini gördü. Bu da onları, kaynağın yavaş dönen bir magnetar olduğunu düşünmeye itti. Hollanda Radyo Astronomisi Enstitüsü’nden (ASTRON) Dr. Yogesh Maan, “Hızlı Radyo Patlaması’nın bu kadar uzun dalga uzunluklarında parladığını keşfetmek heyecan vericiydi. Muazzam ölçüde datayı inceledikten sonra, tespit ne kadar ikna edici olsa da, evvel inanmakta zorlandım” tabirlerini kullandı.
Bu bulgu bilim insanlarının kozmostaki anlaşılması güç, baryonik maddeyi bulmasına yardım edebilir. Kelam konusu unsur baryon diye bilinen parçacıklardan meydana geliyor ve yıldızları, galaksileri ve gezegenleri oluşturuyor. Gökbilimciler, tuhaf bir biçimde, cihanda var olduğu varsayım edilen baryonik hususun yalnızca yarısını açıklayabiliyor.
Bilim insanları kırmızı ve mavi sinyallerin Dünya’ya ulaştığı vakitleri inceleyerek dalgaların seyahatleri müddetince ne kadar baryonik husustan geçtiğini modelleyebilir. Bu bulgu, FRB’lerin “çıplak” olduğunu, yani patlamaları engelleyebilecek rastgele bir malzemeleden (elektron bulutu gibi) azade olduğuna işaret ediyor.
Çok ölçüde eksik gereç olsa da düşük sıcaklığı ve cihanda seyrek yer değiştirmesi tespit edilmesini zorlaştırıyor.
Araştırmacılar Avustralya’daki radyo teleskoplarından evvel bu tekniği kullanıyordu ve cihanda araştırılacak yüzlerce radyo patlaması var.
“Hızlı Radyo Patlamasında 120 MHz’e kadar kromatik periyodik aktivite” başlıklı araştırma Nature mecmuasında yayımlandı.
Kaynak: Independent Türkçe
Cumhuriyet
